بازیگر، تهیهکننده فیلم، کنشگر حقوق کودکان-زنان و مدیر هنری
افسانه بایگان (زادهٔ ۲۶ دی ۱۳۴۰) بازیگر ایرانی است. او بازیگری را با نقشی در فیلم کوتاه بوق (۱۳۵۱) آغاز و در ۱۵ سالگی رتبهٔ دوم مسابقه دختر شایستهٔ ایران در مجلهٔ زن روز را کسب کرد. فعالیت حرفهای بایگان با مجموعهٔ تلویزیونی سربداران (۱۳۶۲) آغاز شد و با گمشده (۱۳۶۵) کار سینمایی خود را آغاز کرد که پرفروشترین فیلم سال شد. او در آن زمان یکی از پرکارترین بازیگران زن سینما و نخستین سوپر استار زن دههٔ ۱۳۶۰ شد. افسانه بایگان در فیلم پرمخاطب بگذار زندگی کنم (۱۳۶۵) ایفای نقش کرد. بایگان برای نقشآفرینی در دو فیلم با یک بلیت (۱۳۶۹)، خواهران غریب (۱۳۷۴) و کافه ستاره (۱۳۸۴) نامزد دریافت جایزهٔ بهترین بازیگر زن جشنواره فیلم فجر شد. در عرصهٔ تلویزیون، او در پیامک از دیار باقی (۱۳۸۷) و وضعیت سفید (۱۳۹۰) حضور داشت.
افسانه بایگان در ۲۶ دی ۱۳۴۰ در تهران زاده شد. عموی پدرش فضلالله بایگان از پیشگامان تئاتر ایران و پدربزرگ پدرش میرزا جواد مؤتمنالممالک نماینده نخستین دوره مجلس شورای ملی بود. مادرش به بازیگری علاقمند بود. اما به دلیل پرورش در خانوادهای منضبط و سختگیر، موفق به کار در این زمینه نشد. پدربزرگ مادری افسانه بایگان مستشار دیوان عالی کشور بود و جد اعلای مادرش، میرزا محمدرضا مؤتمنالسلطنه در دوره قاجار حاکم خراسان و نایب التولیه آستان قدس رضوی بود.
افسانه بایگان زمانی که پانزده ساله بود به تشویق مادرش در مسابقه دختر شایسته ایران سال ۱۳۵۵ شرکت کرد و نفر دوم شد. در آن سال، جلوه پالیزبان، فینالیست کرمانشاهی، به عنوان دختر شایسته ایران برگزیده شد. در این مراسم رسم بر این بود که دختر شایسته سال گذشته، شنل مخصوص را بر دوش دختر شایسته جدید میگذاشت.
افسانه بایگان در یازده سالگی در فیلم کوتاه بوق کاری از علی علیزاده به ایفای نقش پرداخت؛ اما کار حرفهای در سینما و تلویزیون را در سال ۱۳۶۰ با بازی در مجموعه تلویزیونی پربینندهٔ سربداران آغاز کرد. یک سال بعد نخستین نقش سینمایی را در فیلم گمشده به کارگردانی مهدی صباغزاده در سال ۱۳۶۴ بهدستآورد و به یکی از پرکارترین بازیگران زن سینمای ایران و سوپراستار در دههٔ ۱۳۶۰ تبدیل شد. وی اواخر دهه هفتاد تا اوایل دهه هشتاد به علت شرایط کاری، چند سال از سینما فاصله گرفت. چون به گفته خودش حتی فراموش شدن برای او بهتر از ماندن به هر قیمتی بودهاست.
بایگان در کنار بازیگری، طراحی صحنه و لباس را هم در فیلم شکوه بازگشت تجربه کردهاست.
همسر افسانه بایگان، مصطفی شایسته، کارگردان و تهیهکننده سینما است. او دارای سه فرزند می باشد.
افسانه بایگان در انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا ۱۳۹۲ ثبت نام کرد اما پس از اعلام نتایج تأیید صلاحیتها او رد صلاحیت شد. وی با ذکر این نکته که هیچگاه علاقهای به سیاست نداشت تنها هدف خود را خدمتگزاری به مردم دانسته و با اعلام انصراف از ادامه کاندیداتوری (پس از رد صلاحیت) همچنان خود را به قانون اساسی ایران و اسلام پایبند دانست.
در میانه خیزش ۱۴۰۱ ایران با آغاز اعتراضات به مرگ مهسا (ژینا) امینی، بایگان هم مانند بسیاری از سینماگران زن ایرانی، با انتشاری تصویری بدون حجاب اجباری در اینستاگرام با زنان معترض ایرانی و جنبش زن، زندگی، آزادی اعلام همراهی کرد. او در حمایت از معترضان، با انتشار عکسی بدون حجاب از خود در اینستاگرام نوشت: «برای همراهی با نور، برای نور، برای راه روشن». او در ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ در مراسم بزرگداشت آتیلا پسیانی با پوشش اختیاری و با گوشواره شیر و خورشید در مراسم بزرگداشت آتیلا پسیانی حاضر شد.
در ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ اعلام شد که به علت کشف حجاب برای او پرونده قضایی تشکیل شدهاست. رای دادگاه ۲۸ تیر ۱۴۰۲ به او ابلاغ شد. وی بر اساس حکم دادگاه به ۲ سال حبس تعزیری، دو سال ممنوعیت خروج از کشور، دو سال ممنوعیت دسترسی به فضای مجازی، مراجعه هفتهای یکبار به روانپزشک تا دریافت گواهی سلامت و مطالعه و خلاصهنویسی یک کتاب در ظرف دو ماه محکوم شد.
افسانه بایگان در ۲۰ تیر ۱۴۰۲ پس از حضور با کلاه در نمایش یک تئاتر بهعنوان تماشاگر و فراخوانی دوباره به دادگاه، در اینستاگرام گفت به دلیل فشارها و قضاوتهای سختگیرانه، نادیدهگرفته شدن فعالیت هنری و حیثیت اجتماعیاش از عرصه بیحرمت بازیگری کنارهگیری میکند.
محتوایی که مشاهده میفرمایید به صورت مستقیم از سایت ویکیپدیا برداشته شده است و تیم کاکادو هیچگونه مسئولیتی در قبال تولید و انتشار آن ندارد.