فاطمه معتمدآریا(Fatemeh Motamed-Arya)

فاطمه معتمدآریا (زادهٔ ۷ آبان ۱۳۴۰) بازیگر ایرانی است. او با دریافت چهار سیمرغ بلورینِ بازیگری در میان زنان رکورددار است. او پیش از انقلاب ۱۳۵۷ با چند نمایش به روی صحنه رفت و سپس در دههٔ ۱۳۶۰ با فعالیت در برنامه‌های تلویزیونی عروسکی مدرسه موش‌ها (۱۳۶۳–۱۳۶۰) و خونه مادربزرگه (۱۳۶۶) شناخته شد. معتمدآریا ابتدا برای نقش مکملش در برهوت (۱۳۶۷) سیمرغ بلورین جشنواره فیلم فجر را کسب کرد و سپس نقش اصلی ریحانه (۱۳۶۸) را ایفا کرد. او برای بازی در مسافران (۱۳۷۰) سیمرغ بلورین دیگری را کسب کرد و سپس با نقش‌آفرینی در یکبار برای همیشه (۱۳۷۱) همسر (۱۳۷۲) توانست دوبار پیاپی برندهٔ سیمرغ بلورین بهترین بازیگر زن شود.

روسری‌آبی (۱۳۷۳) نخستین همکاری معتمد آریا با فیلم‌ساز رخشان بنی‌اعتماد است که با بانوی اردیبهشت (۱۳۷۶)، گیلانه (۱۳۸۳) و قصه‌ها (۱۳۹۰) ادامه یافت.

زندگی

فاطمه معتمد آریا در ۷ آبان ۱۳۴۰ در تهران به دنیا آمد. در سال ۱۳۵۳ وارد کانون پرورش فکری کودک و نوجوان شد. در ۱۳۵۵ به عنوان هنرجوی هنر در دانشسرای هنر پذیرفته، و در سال ۱۳۵۸ فارغ‌التحصیل شد. وی هم‌زمان با گروه تئاتر دانشجویان دانشکده هنرهای زیبا نیز همکاری می‌کرد.

او در سال ۱۳۶۰ با احمد حامد ازدواج کرد که حاصل این ازدواج یک پسر به نام نریمان است.

شروع فعالیت وی در تلویزیون با عروسک‌گردانی مجموعهٔ مدرسه موش‌ها در سال ۱۳۶۰ بود. متعاقب آن در سال ۱۳۶۲ به ضبط سریال محله برو بیا پرداخت و سرانجام با فیلم جدال در ۱۳۶۴ وارد سینمای حرفه‌ای شد. پس از آن در سال ۱۳۶۵ به بازی در فیلم‌های جهیزیه‌ای برای رباب، تحفه‌ها پرداخت.

در ۱۳۶۹ اولین مجموعه تلویزیونی خود تحت عنوان گل پامچال را بازی کرد.

وی همچنین اولین زن عضو هیئت مدیره خانه سینما است.

از نقش آفرینی‌های محبوب معتمدآریا باید به بازی‌هایش در کنار ایرج طهماسب و حمید جبلی اشاره کرد. این سه نفر با همکاری در چندین فیلم از جمله کلاه قرمزی و پسرخاله، کلاه قرمزی و سروناز، دختر شیرینی فروش، یکی بود و یکی نبود و زیر درخت هلو یکی از موفق‌ترین گروه‌های هنری در سینمای ایران هستند.

ممنوع‌الخروجی و احضار

فاطمه معتمدآریا که در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸ از میرحسین موسوی حمایت کرده بود و در فیلم تبلیغاتی او به همراه زهرا رهنورد حضور پیدا کرده بود در مهر ماه آن سال ممنوع‌الخروج شد. او که به همراه جمعی از سینماگران ایرانی قصد سفر به آمریکا و حضور در یک برنامه را داشت با حکمی که صادر شده بود موفق به این کار نشد. او در مصاحبه‌ای در خلال جشنواره فیلم فجر گفت: ۴ سال ممنوع‌کار بوده‌است.

۱۷ دی ۱۳۹۰ با احضار فاطمه معتمدآریا به دادسرای زندان اوین حکم دادگاه انقلاب دربارهٔ فعالیت‌های وی پس از جنبش سبز به وی ابلاغ شد. شعبهٔ ۲ بازپرسی به‌دلیل دیدار از خانوادهٔ سهراب اعرابی، بازی در فیلم تبلیغاتی میرحسین موسوی و حمایت از جنبش سبز در مصاحبه‌های پس از انتخابات، وی را به ۵۰ میلیون تومان جریمهٔ نقدی محکوم کرد.

برنامه هفت

در برنامه جمعه شب برنامه هفت مورخ ۸ بهمن ماه ۱۳۸۹ که امین تارخ به عنوان مهمان در آن حضور داشت مصاحبه‌ای با فریماه فرجامی پخش شد که در آن فرجامی که در حال کسالت بود، معتمدآریا را فردی مغرور که دائم خود را می‌گیرد توصیف کرد. در واکنش به پخش این مصاحبه، تارخ به حمایت از معتمدآریا برای فریدون جیرانی و برنامه اش اظهار تاسف کرد. پس از آن رخشان بنی‌اعتماد در بیانیه‌ای این‌گونه تخریب شخصیت را محکوم کرد و در پی او شورای تهیه‌کنندگان و سایر اصناف هنری نیز این حرکت برنامه هفت را محکوم کردند. جیرانی در برنامهٔ بعدی «هفت» (۱۶ بهمن) از معتمدآریا عذرخواهی کرد اما گفت که پخش این مصاحبه از «ظرفیت جامعهٔ هنری ایران» بیشتر بوده‌است.

ممنوع‌التصویر شدن

معتمدآریا در خرداد ۱۳۸۹ در جشنواره کن بدون حجاب و با مچ‌بند سبز حضور پیدا کرد که منجر به ممنوع‌التصویر شدن وی شد. وی تا زمستان ۱۳۹۲ ممنوع‌التصویر بود تا اینکه در این زمان دو فیلم قصه‌ها و پریناز با بازی او، هم‌زمان پروانه نمایش گرفتند و فیلم قصه‌ها در جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد. معتمدآریا در واکنش به این خبر، شعور و درک بالای مسئولان فرهنگی دولت یازدهم ایران را از عوامل بازگشت سینمای ایران به دوران قابل احترام خود معرفی کرد.

حوادث کاشان

در چهارم بهمن ۱۳۹۴ در جریان سفر فاطمه معتمد آریا و کاوه ابراهیم‌پور، کارگردان فیلم یحیی سکوت نکرد به کاشان برای شرکت در اکران و نشست پرسش و پاسخ این فیلم، گروهی معترض با فحاشی و ناسزاگویی خواستار خروج آن‌ها از شهر بودند، که با کمک نیروهای انتظامی جلسه به روال عادی خود ادامه یافت.

معتمد آریا در این باره اظهار داشت:

«من با اینکه کسی با کار من و حرفه‌ام و حتی خود من مخالف باشد مشکلی ندارم ولی رفتارهای تهاجمی، توهین، بی‌احترامی، دروغ، تهمت و بی‌قانونی را نمی‌پذیرم و این اتفاقی است که در آنجا افتاد و من علاقه‌ای هم به بیان و شرح جزئیات اتفاقات ناخوشایند ضدفرهنگی ندارم.»

به گفتهٔ کاوه ابراهیم‌پور، بعد از پایان جلسه، هنگامی که آن‌ها سوار اتومبیل شده بودند، چند نفر از مهاجمان روی سقف اتومبیل آن‌ها رفته و قصد داشتند با شکستن شیشه‌ها وارد خودرو شوند که نیروی انتظامی مانع آن‌ها شد. عبدالنبی نمازی، امام جمعه کاشان دربارهٔ این حادثه با اشاره به اینکه «کاشان به دلیل جایگاهی که در طول تاریخ تشیع داشته تحمل برگزاری مجالس لهو و لعب را ندارد» از مسئولین خواست به حوادث روز گذشته رسیدگی کنند. در پی این حادثه وزیر ارشاد، رئیس سازمان سینمایی، رئیس خانه سینما، شورای مرکزی انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی ایران و شماری از هنرمندان سینما واکنش نشان داده و آن را محکوم کردند.

گرامی‌داشت در سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر

آیین بزرگداشت فاطمه معتمدآریا در بهمن ۱۳۹۷ در افتتاحیهٔ سی و هفتمین دوره جشنواره فیلم فجر برگزار شد. در این برنامه که با حضور هنرمندان سینما در پردیس تئاتر تهران برگزار شد، همایون اسعدیان، علیرضا رییسیان و رضا کیانیان روی سن دربارهٔ این هنرمند سخن گفتند.

مخالفت با حجاب اجباری

در سال ۲۰۱۰ وقتی فاطمه معتمدآریا برای شرکت در جشنواره کن به فرانسه سفر کرده بود، عکسی از او منتشر شد که در آن موهای سرش پوشیده نبود. این عکس موجب شد تا او برای مدتی «ممنوع‌الکار» و «ممنوع‌التصویر» شود.

در بحبوحه جنبش زن، زندگی، آزادی، او در مراسم خاکسپاری امین تارخ بدون روسری سخنرانی کرد. با اوج گرفتن کشتار معترضان در خیزش ۱۴۰۱ ایران، معتمدآریا از معدود چهره‌های شناخته‌شدن سینمای ایران بود که به دیدار خانواده‌های کشته‌شدگان رفت. او با خانواده کیان پیرفلک ملاقات کرد و تصاویر بدون حجاب اجباری این دیدار در شبکه‌های اجتماعی منتشر شدند. او در مراسم خاکسپاری کیومرث پوراحمد نیز بدون روسری حضور پیدا کرد و در مراسم یادبود آتیلا پسیانی، بدون حجاب اجباری به روی سن رفت.

او که نگاره با حجابش در میان زنان بیلبورد زنان سرزمین من قرار گرفته بود، با انتشار ویدئویی نسبت به انتشار نام و نگاره‌اش در این بیلبورد به شدت اعتراض کرد. این بیلبورد بعداً با اعتراض بسیاری از صاحبان چهره‌های روی آن همراه و برچیده شد.

او همچنین بعد از دستگیری توماج صالحی، خواننده مخالف جمهوری اسلامی، به همراه جعفر پناهی و محمد رسول‌اف به دیدار خانواده توماج رفت و حمایتش را از او نشان داد.

فیلم‌شناسی

جوایز

پانویس

منابع

قوکاسیان، زاون, ویراستار (۱۳۸۳). نقشِ آبیِ سیمین: فاطمه خانم معتمد آریا آکتریس سینما. تهران: نشر چشمه. شابک ۹۶۴-۳۶۲-۱۷۲-۳.
«از چهارده سالگی تا امروز». مجله بخارا. ۹ مرداد ۱۳۹۴. دریافت‌شده در ۱۳ مرداد ۱۳۹۴.
فاطمه معتمدآریا در بانک جامع اطلاعات سينماى ايران
فاطمه معتمد آریا در وبگاه سوره