حسین پناهی(Hossein Panahi)

حسین پناهی دژکوه (زادهٔ ۶ شهریور ۱۳۳۵ – درگذشتهٔ ۱۴ مرداد ۱۳۸۳) بازیگر، کارگردان نمایش، نویسنده و شاعر اهل ایران بود.

او در سال ۱۳۶۹ برندهٔ دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش اول مرد از جشنوارهٔ فیلم فجر شد.

زندگی

حسین پناهی در ۶ شهریور ۱۳۳۵ در روستای دژکوه واقع در حوالی شهر سوق از توابع شهرستان کهگیلویه در استان کهگیلویه و بویراحمد زاده شد. او وقتی ۴ ساله بود، پدرش را از دست داد و پس از اینکه تحصیلات ابتدایی را در بهبهان گذراند به خواست برادر بزرگترش علی، برای ادامه تحصیل به مدرسه آیت‌الله گلپایگانی رفت و بعد از پایان تحصیلات به محل تولدش بازگشت. او که در جامه روحانیت قصد داشت به مردم خدمت کند بر اثر اتفاقی مسیر زندگی‌اش را تغییر داد و ناگهان همه چیز را رها کرد و به تهران آمد و چون علاقه خاصی به هنر و بازیگری داشت در مدرسه آناهیتا نام‌نویسی کرد و چهار سال در آنجا مشغول فراگیری اصول بازیگری و نمایشنامه‌نویسی شد. پناهی علاوه بر بازیگری در حوزه شعر و شاعری هم نیز آثاری را از خود بر جا گذاشته‌است. وی شعر خود را به شیوه سپید و موج نو سروده‌است و حیرت، مرگ اندیشی، آرزوی بازگشت به روستا و کودکی مضامین شعر او است.پناهی در دهه شصت و اوایل دهه هفتاد از پرکارترین و خلاقترین نویسندگان و کارگردانان تلویزیون بود. حسین پناهی در سال ۶۷ برای بازی در فیلم در مسیر تندباد کاندید جایزه بهترین بازیگر نقش دوم شد، ضمن اینکه در سال ۶۹ برای بازی در فیلم «سایه خیال» که بر مبنای شخصیت او نوشته شده بود، نامزد دریافت جایزه بهترین بازیگر مرد و در سال ۷۱ برای بازی در فیلم مهاجران نامزد دریافت بهترین بازیگر نقش دوم شد و دیپلم افتخار جشنواره نهم فجر را برای بازی در فیلم سایه خیال دریافت کرد.

با وجود کارنامه سینمایی و تلویزیونی حسین پناهی، به نظر می‌رسد وی بیشتر شاعربود و این شاعرانگی در ذره ذره جانش نفوذ داشت، ضمن اینکه آثار مختلف ادبی وی نیز از این امر حکایت می‌کند.

شعر معاصر به وسیله نیما یوشیج پایه‌گذاری شد و پس از او نیز به وسیله دیگر شاعران گسترش یافت. یکی از این شاعران حسین پناهی است. پناهی از شاعرانی محسوب می‌شود که بیشتر اشعار خود را به شیوه شعر سپید و موج نو سروده‌است و در سروده‌هایش مانند بیشتر اشعار دهه ۷۰ خورشیدی چندان درگیر ادبی بودن شعر نبوده‌است. شعر پناهی از نظر صورت به سبک شعر سپید است. پناهی شاعری است که سعی دارد بیشتر به درونمایه شعر توجه داشته باشد تا اینکه خود را درگیر ظواهر شعر کند.

دوران حرفه‌ای

در سال ۱۳۶۱ با تئاتر وارد عرصه بازیگری شد و همزمان فیلمنامه‌نویسی و کارگردانی را نیز شروع کرد. او در سال ۱۳۵۸ با بازی در تعدادی تئاتر تلویزیونی وارد عرصه تلویزیون شد و کارش در این حوزه را با بازی در مجموعه‌های نهضت سوادآموزی و محله برو بیا ادامه داد. او در سال ۱۳۶۴ به استخدام صدا و سیما درآمد. با پخش نمایش دو مرغابی در مه از تلویزیون که علاوه بر نوشتن و کارگردانی خودش نیز در آن بازی می‌کرد، خوش درخشید و با پخش نمایش‌های تلویزیونی دیگرش طرف توجه مخاطبان خاص قرار گرفت. نمایش‌های دو مرغابی در مه و یک گل و بهار که پناهی آنها را نوشته و کارگردانی کرده بود، بنا به درخواست مردم به دفعات از تلویزیون پخش شد. در دهه شصت و اوایل دهه هفتاد، او یکی از نوآورترین نویسندگان و کارگردانان تلویزیون بود. در اواخر دهه ۷۰ بازنویسی فیلمنامه مریم مقدس را در کنار کارگردان مجموعه و حسین نوری بر عهده گرفت که این مجموعه به یکی از سریال‌های پرمخاطب تاریخی ایران بدل شد. به دلیل فیزیک کودکانه و شکننده، نحوه خاص سخن گفتن، سادگی و خلوصی که از رفتارش می‌بارید و طنز تلخش بازیگر نقش‌های خاص بود. اما حسین پناهی بیشتر شاعر بود؛ و این شاعرانگی در ذره‌ذره جانش نفوذ داشت. نخستین مجموعه شعر او با نام من و نازی در ۱۳۷۶ منتشر شد. این مجموعهٔ شعر تاکنون بیش از شانزده بار تجدید چاپ و به شش زبان زندهٔ دنیا ترجمه شده‌است.

درگذشت

وی در ۱۴ مرداد ۱۳۸۳ در سن ۴۷ سالگی بر اثر سکته قلبی درگذشت و در قبرستان شهر سوق (واقع در استان کهگیلویه و بویر احمد) به وصیت خود وی و به دلیل اینکه مادرش در آنجا دفن شده بود به خاک سپرده شد. علت مرگ وی بنا به گواهی فوت ایست قلبی بوده‌است.

وی یک دفتر شعر و یک نوشته تئاتر به نام چیزی شبیه زندگی ۲ دارد که هنوز چاپ نشده‌اند.

فیلم‌شناسی

سینما

تلویزیون

کتاب‌شناسی

۱۳۹۴ - دو مرغابی در مه (دو مرغابی در مه، گوش بزرگ دیوار: دو نمایشنامه)
۱۳۹۳ - نامه‌هایی به آنا (۲) (کتاب شعر، نشر آناپنا)
۱۳۹۳ - سرودی برای مادران (نمایش‌نامه، نشر آناپنا)
۱۳۹۲ - جهان زیرسیگاری من است (مجموعه مصاحبه‌ها سال‌های ۱۳۶۸–۱۳۷۶، انتشارات آناپنا)
۱۳۹۲ - نوید یک روز بلند نورانی (مجموعه مصاحبه‌ها سال‌های ۱۳۷۶–۱۳۸۳، انتشارات آناپنا)
۱۳۹۰ - راه با رفیق (کتاب شعر، انتشارات دارینوش)
۱۳۸۶ - ستاره‌ها (کتاب شعر، انتشارات دارینوش، این اثر اولین بار در سال ۱۳۷۵ با نام ستاره منتشر شد)
۱۳۸۶ - نمی‌دانم‌ها (دفتر هفتم مجموعه شعر چشم چپ سگ، نشر دارینوش)
۱۳۸۴ - سلام خداحافظ (کتاب شعر، انتشارات دارینوش)
۱۳۸۴ - نامه‌هایی به آنا (دفتر ششم از مجموعه شعر چشم چپ سگ، نشر دارینوش) - ۱۳۸۴
۱۳۸۴ - افلاطون کنار بخاری (دفتر دوم از مجموعه شعر چ‍ش‍م چ‍پ س‍گ، انتشارات دارینوش)
۱۳۸۴ - سال‌هاست که مرده‌ام (کتاب شعر، انتشارات دارینوش)
۱۳۸۴ - کابوس‌های روسی (دفتر چهارم از م‍ج‍م‍وع‍ه شعر چ‍ش‍م چ‍پ سگ، نشر دارینوش)
۱۳۸۳ - به وقت گرینویچ (از م‍ج‍م‍وع‍ه شعر چ‍ش‍م چ‍پ س‍گ، انتشارات دارینوش)
۱۳۸۳ - چشم چپ سگ (مجموعه شعر، انتشارات دارینوش)
۱۳۷۷ - خروس‌ها و ساعت‌ها (مجموعه قصه، انتشارات الهام)
۱۳۷۶ - من و نازی (کتاب شعر، نشر الهام)
۱۳۷۶ - چیزی شبیه زندگی (انتشارات الهام)
۱۳۷۳ - بی‌بی‌یون (طولانی‌تر از فیلمنامه، انتشارات الهام)

سه اثر سلام خداحافظ، ستارها و راه با رفیق با دکلمه و صدای حسین پناهی منتشر شده‌است. کتاب‌هایی شامل آخرین اشعار و نوشته‌های او هنوز به چاپ نرسیده‌است.