جمیله شیخی(Jamileh Sheikhi)

جمیله شیخی (۹ اردیبهشت ۱۳۰۹ – ۲ خرداد ۱۳۸۰) بازیگر ایرانی بود. او دکترای افتخاری تئاتر داشت. وی مادر آتیلا پسیانی بود.

زندگی

جمیله شیخی ۹ اردیبهشتِ ۱۳۰۹ در زنجان متولد شد. پدرش جهانگیر نام داشت. از کودکی به تشویق پدر و مادرش که خانواده‌ای فرهنگ‌دوست بودند، در نمایش‌های مدرسه بازی می‌کرد و در دبیرستان به شرکت در جلسات انجمن ادبی و اجرای نمایش می‌پرداخت. او در ابتدا از شاگردان کلاس آواز فاخره صبا بود که سپس صبا وی را به شاهین سرکیسیان معرفی می‌کند و سپس نزد استادان دیگر تئاتر از جمله مهدی فروغ به آموختن و تمرین تئاتر مشغول شد و اوّلین فعالیت حرفه‌ای خود را در سال ۱۳۳۶ با نمایش پدر اثر آوگوست استریندبری آغاز کرد تا اینکه به استخدام رسمی ادارهٔ تئاتر درآمد.
در ادارهٔ تئاتر با کمک افرادی چون حمید سمندریان، عزت‌الله انتظامی، عباس جوانمرد، محمدعلی کشاورز و جعفر والی، گروه جدید تئاتر را تأسیس کرد و فعالیت مستمر این گروه باعث آشتی دوباره مردم با تئاتر شد. در سال ۱۳۳۹ با تله‌تئاتر خودکشی به کارگردانیِ علی نصیریان وارد قاب تلویزیون ملی شد و در سال ۱۳۴۳ به عنوان کارگردان، نمایش قلب سرگشته را برای تلویزیون ساخت. او همزمان با کار در نمایش‌های تک‌پرده‌ای تلویزیون، در تئاترهای مختلف نیز اجرای نقش کرد و با کارگردان‌هایی چون حمید سمندریان، علی نصیریان، عزت‌الله انتظامی، داوود رشیدی، رکن‌الدین خسروی، عباس مغفوریان و جعفر والی همکاری کرد. از معروف‌ترين نمايش‌هايی كه بازی كرد می‌توان به ملاقات بانوی سالخورده اثر فریدریش دورنمات به کارگردانی حمید سمندریان، از پشت شیشه‌ها اثر اکبر رادی و بن‌بست اثر پرویز صیاد به کارگردانی علی نصیریان اشاره كرد.

جمیله شیخی در سال ۱۳۴۵ برای بار دوم با مهدی قریشی معاون دانشکده هنرهای دراماتیک ازدواج کرد، ثمرهٔ این ازدواج دختری به نام آتوسا قریشی است که خواهر ناتنی آتیلا پسیانی است.

شیخی برای نخستين‌بار در سال ۱۳۵۴ با فیلم خانه‌خراب به کارگردانی نصرت کریمی وارد سینما شد و در سال ۱۳۵۶ در مجموعهٔ تلويزيونی لحظه ساختهٔ محمد صالح‌علا بازی كرد.

در سال ۱۳۶۱ با فیلم قرنطینه ساختهٔ مسعود اسداللهی به عرصهٔ بازیگری سینما بازگشت. بعد از چند تله‌تئاتر، در سال ۱۳۶۴ با سریال طنزآوران جهان ساختهٔ داریوش مؤدبیان در قاب تلویزیون ظاهر شد و در مجموعۀ تلویزیونی پاییز صحرا ساختهٔ اسدالله نیک‌نژاد، نقش منفی ماندگار مادرشوهر صحرا را بازی کرد اما فعالیت در تئاتر را فراموش نکرد و آن را ادامه می‌داد.

در طی دهه‌های ۱۳۶۰ و ۱۳۷۰، همزمان با بازی در سینما، فعاليت خود را در نمايش‌های تلويزيونی گسترش داد و در تله‌تئاترهای متعدد حضور یافت که به‌یادماندنی‌ترین نقش‌آفرینی‌ او در تله‌تئاتر دکتر فاستوس بر مبنای نمایشنامهٔ معروف کریستوفر مارلو بود و شیخی در نقش مفیستوفلس (پیشکار شیطان) ظاهر شد. همچنین بازیش در فيلم‌ پرنده کوچک خوشبختی ساختهٔ پوران درخشنده دیده شد.

جمیله شیخی برای بازی در فیلم مسافران به کارگردانی بهرام بیضایی در سال ۱۳۷۰ که به‌یادماندنی‌ترین نقش سینمایی اوست، جایزهٔ سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن جشنواره فیلم فجر را از دهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم فجر گرفت.

همچنین در سال ۱۳۷۲ با مجموعۀ تلویزیونی پدرسالار ساختهٔ اکبر خواجویی در نقش مولود خواهر ملوک، بسیار درخشان ظاهر شد. سپس در سال ۱۳۷۳ بازیگر مهمان مجموعۀ تلویزیونی همسران ساختهٔ بیژن بیرنگ و مسعود رسام بود.

سال ۱۳۷۵ نیز برای فیلم لیلا به کارگردانی داریوش مهرجویی، جایزهٔ سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن جشنواره فیلم فجر را از پانزدهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم فجر بدست آورد.

سال ۱۳۷۸ در مجموعۀ تلویزیونی تولدی دیگر ساختهٔ داریوش فرهنگ که از شبکه پنج به نمایش درآمد، حضور پیدا کرد که مورد استقبال قرار گرفت.

سال ۱۳۷۹ مجموعۀ تلویزیونی پس از باران آخرین حضور تلویزیونی او بود و سال ۱۳۸۰ فیلم کاغذ بی‌خط به کارگردانی ناصر تقوایی آخرین کار سینمایی این بانوی بازیگر پیش‌کسوت بود.

درگذشت

سلطان شیخی در روز چهارشنبه دوم خرداد ۱۳۸۰ در ۷۱ سالگی بر اثر سکته قلبی درگذشت و در روز ۶ خرداد ۱۳۸۰ در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد.

آثار هنری

سینمایی

تلویزیونی

نمایش‌ها

از جمله نمایش‌هایی که جمیله شیخی در آن‌ها به ایفای نقش پرداخت، می‌توان به «ملاقات با بانوی سالخورده» (حمید سمندریان)، «از پشت شیشه‌ها» (اکبر رادی) و «بن‌بست» (علی نصیریان) اشاره کرد.

جوایز و افتخارات

• برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن از دهمین دوره جشنواره فیلم فجر، به پاس بازی در فیلم مسافران (۱۳۷۰)
• برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش دوم زن از پانزدهمین جشنواره فیلم فجر، به پاس بازی در فیلم لیلا (۱۳۷۵)

جستارهای وابسته

فهرست به‌خاک‌سپردگان قطعه هنرمندان بهشت زهرا

پانویس

منابع

• فرخ‌زاد، پوران (۱۳۸۱)، کارنمای زنان کارای ایران (از دیروز تا امروز)، تهران: نشر قطره، شابک ۹۶۴-۳۴۱-۱۱۶-۸
• فرهنگ سریالهای تلویزیونی ایران از آغاز تا امروز؛ ماهنامه سینمایی «فیلم»، شماره ۲۴۵، ۱۵ آذر ۱۳۷۸
• سلطان شیخی بازیگر برجسته تئاتر، سینما و تلویزیون درگذشت
• امید، جمال (۱۳۷۷). فرهنگ سینمای ایران. تهران: موسسه انتشارات نگاه. شابک ۹۶۴-۶۱۷۴-۸۹-۲.
• جمیله شیخی: هر کس باید سرجای خودش باشد ایسنا
• جمیله شیخی در بانک جامع اطلاعات سينماى ايران

پیوند به بیرون

• جمیله شیخی در IMDb