لیلا حاتمی(Leila Hatami)
لیلا حاتمی (زادهٔ ۹ مهر ۱۳۵۱) بازیگر ایرانی است. او را یکی از برترین بازیگران زن ایرانی دانسته‌اند و اساساً بابت نقش‌آفرینی‌های واقع‌گرایانه در انواع فیلم‌های درام شهرت دارد. او در طول چهار دهه فعالیت، افتخارات گوناگونی شامل رکورد ۱۲ بار نامزدی در جشنواره فیلم فجر (برندهٔ سه جایزه) و رکورد ۱۱ بار نامزدی در جشن حافظ (برندهٔ دو جایزه) کسب کرده‌است.
حاتمی فرزند علی حاتمی و زری خوشکام است و در سال ۱۳۷۵ برای بازی در نقش زنی نازا در درامِ لیلا (۱۳۷۵) مورد تحسین قرار گرفت. او برای بازی در این فیلم دیپلم افتخار جشنوارهٔ فیلم فجر را دریافت کرد. و برای بی‌پولی (۱۳۸۷) برندهٔ سیمرغ بلورینِ بهترین بازیگر نقش اول زن جشنواره فیلم فجر شد. او برای بازی در درامِ جدایی نادر از سیمین (۱۳۸۹) جایزهٔ خرس نقره‌ای بهترین بازیگر زن را از جشنواره بین‌المللی فیلم برلین کسب کرد. ایندی‌وایر بازی او در این فیلم را یکی از بهترین اجراهای زن قرن بیست و یکم معرفی کرد. او برای نقش‌آفرینی‌هایش در هر شب تنهایی (۱۳۸۶)، نارنجی‌پوش (۱۳۹۰) و دوران عاشقی (۱۳۹۳) مورد تحسین قرار گرفت و برای بازی در در رگ خواب (۱۳۹۵) بار دیگر برندهٔ سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن شد.
حاتمی در سال ۱۳۹۱ از سوی دولت فرانسه به مقام شوالیه هنر و ادبیات منصوب شد. نام حاتمی همواره در میان رتبه‌بندی پردرآمدترین بازیگران زن ایران در صدر جدول قرار دارد. نام وی همچنین در فهرست زیباترین زنان خاورمیانه قرار گرفته‌است. او یکی از اعضای آکادمی اسکار است. وی در نویسندگی نیز فعالیت داشته و سه کتاب ترجمه کرده‌است.
اوایل زندگی
لیلا حاتمی در ۹ مهر ۱۳۵۱ در تهران به‌دنیا آمد. پدرش علی حاتمی، فیلم‌ساز، و مادرش زری خوشکام، بازیگر بود. او در رشتهٔ ریاضی دیپلم گرفت و تحصیلاتش را در رشتهٔ مهندسی برق دانشگاه پلی‌تکنیک تهران ادامه داد. او تحصیل در این دانشگاه را پس از دو سال نیمه‌کاره رها کرد و به دانشگاه لوزان در سوئیس رفت و آن‌جا ادبیات فرانسه خواند. به علت بیماری پدرش در ۱۳۷۵ تحصیل را نیمه‌کاره رها کرد و به ایران بازگشت. او به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، فارسی، آلمانی و ایتالیایی مسلط است.
حرفه
دههٔ ۱۳۷۰: اوایل حرفه
لیلا حاتمی در ۱۲ سالگی در نقش کودکیِ کمال‌الملک در فیلم کمال الملک نخستین حضور سینمایی خود را در سال ۱۳۶۱ تجربه کرد. کارگردان این فیلم پدرش، علی حاتمی بود. او در سال ۱۳۷۰ در فیلم دلشدگان که آن هم ساختهٔ پدرش بود، ایفای نقش کرد. پس از آن در ۱۳۷۵ برای نخستین بار در فیلمی که کارگردانش پدرش نبود، فیلم لیلا از داریوش مهرجویی، نقش یک زن نازا را ایفا کرد؛ او در این فیلم برای نخستین بار یک نقش اصلی را بازی کرد و برای آن دیپلم افتخار جشنواره فجر و جایزه حافظ دریافت کرد. او مدتی بعد در سال ۱۳۷۷ برای بازی در شیدا نامزد دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر زن جشنواره فیلم فجر شد. دیگر فیلم‌های موفق او میکس و آب و آتش بودند که تصویری جدید از چهرهٔ معصومانه حاتمی به نمایش می‌گذاشتند. سال ۱۳۷۹ در فیلم آب و آتش نقش یک زن روسپی را به خوبی اجرا کرد و برندهٔ تندیس زرین بهترین بازیگر زن از پنجمین جشن سینمای ایران و جایزه بهترین بازیگر نقش اول زن از جشن منتقدان سینمایی شد.
دههٔ ۱۳۸۰: حضور پرکار
دههٔ هشتاد سال‌های پرکار حاتمی بود و او در ۱۶ فیلم بازی کرد. وی در سال ۱۳۸۰ برای نقش‌آفرینی در ایستگاه متروک نامزد سیمرغ بلورین شد و جایزهٔ بهترین بازیگر زن از جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم مونترآل را کسب کرد. او در سال ۱۳۸۱ در ارتفاع پست به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا در نقش یک زن باردار ظاهر شد و برای آن نامزد جایزه حافظ و تندیس زرین بهترین بازیگر زن شد.
در سال ۱۳۸۳ او در فیلم حکم از مسعود کیمیایی بازی کرد و برای بازی در سالاد فصل نامزد سیمرغ بلورین شد. در سال ۱۳۸۷ او برای نقش‌آفرینی در هر شب تنهایی مورد تحسین و ستایش منتقدان قرار گرفت و برای بازی در بی‌پولی نخستین سیمرغ بلورین خود را از بیست و هفتمین دوره جشنواره فیلم فجر دریافت کرد.
شهرت جهانی
او در سال ۱۳۸۹ در جدایی نادر از سیمین نقش اصلی سیمین را ایفا کرد. این فیلم برندهٔ جایزهٔ خرس طلایی از شصت و یکمین جشنواره فیلم برلین شد و در کل مجموعاً ۵۲ جایزهٔ بین‌المللی از جمله گلدن گلوب، اسکار و جایزه سزار دریافت کرده‌است. حاتمی نیز به همراه ساره بیات و سارینا فرهادی برندهٔ خرس نقره‌ای برای بهترین بازیگر زن شد. این فیلم علاوه بر ایران در سینماهای کشورهای فرانسه، آلمان، سوئد، بلژیک، کانادا و... نیز اکران شد و حاتمی به‌دنبال اکران آن در فرانسه و ایتالیا در افتتاحیهٔ اکران فیلم همراه با اصغر فرهادی حضور داشت. نقش‌آفرینی حاتمی در این فیلم مورد تحسین و توجه منتقدان سینما قرار گرفت. او جایزهٔ فیبرشی بهترین بازیگر زن را از جشنواره بین‌المللی فیلم پام اسپرینگز کسب کرد و نامزد جایزه فیلم آسیایی بهترین بازیگر زن شد. ایندی‌وایر بازی او را به عنوان یکی از بهترین اجراهای زن قرن بیست و یکم ستود.
دههٔ ۱۳۹۰: نقطه اوج
حاتمی در سال ۱۳۹۰ برای پله آخر نامزد سیمرغ بلورین در بخش بهترین طراحی صحنه و لباس شد. او جایزهٔ بهترین بازیگر زن از جشنواره فیلم کارلووی واری را نیز برای نقش‌آفرینیِ خود در این فیلم کسب کرد. وی در همان سال برای بازی در در نارنجی‌پوش نامزد سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن نیز شد؛ نارنجی‌پوش چهارمین و آخرین همکاری حاتمی با داریوش مهرجویی بود. او در سال ۱۳۹۳ برای بازی در دوران عاشقی نامزد سیمرغ بلورین شد و در فیلم در دنیای تو ساعت چند است؟ حضور یافت. در سال ۱۳۹۴ در فیلم من بازی کرد و برای آن برندهٔ جایزهٔ بهترین بازیگر زن از جشن منتقدان سینمایی شد.
در سال ۱۳۹۵ با ایفای‌نقش یک زن آسیب‌پذیر در رگ خواب برای دومین بار با حمید نعمت‌الله همکاری کرد و برندهٔ سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن از سی و پنجمین دوره جشنواره فیلم فجر شد. سال ۱۳۹۶ در فیلم خوک به کارگردانی مانی حقیقی بازی کرد، این فیلم نخستین فیلم کمدی است که حاتمی در آن بازی کرده‌است و برای نخستین بار در در شصت و هشتمین دورهٔ جشنواره فیلم برلین، به عنوان تنها نماینده سینمای ایران در بخش رقابتی، به نمایش درآمد. او در سال ۱۳۹۷ در فیلم مردی بدون سایه برای چهارمین بار با علیرضا رئیسیان همکاری کرد. او در فیلم ما همه با هم هستیم حضور یافت که دومین فیلم کمدی است که حاتمی در آن حضور یافته و دومین همکاری او با کمال تبریزی می‌باشد. او سال ۱۳۹۸ در فیلمی با سبک متفاوت نسبت به فیلم‌هایش، قاتل و وحشی بازی کرد؛ این فیلم سومین همکاری او با حمید نعمت‌الله است. وی در همان سال در فیلم آمریکایی مسیر باد به کارگردانی ترنس مالیک، نقش مریم مجدلیه را ایفا کرد؛ این فیلم بر پایه‌ی زندگی مسیح ساخته شده و برای نخستین‌بار در جشنواره فیلم کن ۲۰۲۵ به نمایش درمی‌آمد.
۱۴۰۰–اکنون
حاتمی در سال ۱۴۰۰ زنان مختلفی را در فیلم تصور نقش‌آفرینی نمود؛ این فیلم یکی از هفت فیلم منتخب برای رقابت در هفتهٔ منتقدان بین‌الملل جشنوارهٔ فیلم کن ۲۰۲۲ بود. او در همان سال در فیلم پیر پسر بازی کرد. این فیلم در بیست و چهارمین دورهٔ جشنواره فیلم لندن‌بریز، جایزهٔ بهترین فیلم را دریافت کرد و دومین حضور بین‌المللی آن در جشنوارهٔ فیلم ترانسیلوانیا بود. این فیلم همچنین برندهٔ جایزه بهترین فیلم جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم روتردام نیز شده‌است.
زندگی شخصی
لیلا حاتمی در سال ۱۳۷۷ با علی مصفا هنرپیشه سینمای ایران ازدواج کرد. او در گفتگویی که با ماهنامهٔ فیلم در شهریور ۱۳۹۰ انجام داد، بیان کرد احساسات عمیق شکل گرفته در حین ساخت فیلم لیلا، پایه‌گذار شکل‌گیری پیوند این دو در زندگی واقعی شده‌است. وی دارای دو فرزند به نام‌های مانی (زادهٔ بهمن ۱۳۸۶) و عسل (زادهٔ مهر ۱۳۸۷) است.
داوری
- جشنوارهٔ فیلم کوتاه دبی (۲۰۰۱)
- چهل و یکمین دورهٔ جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم کارلووی واری - بخش اصلی (۲۰۰۶)
- یازدهمین دورهٔ جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم مراکش - بخش اصلی (۲۰۱۱)
- یازدهمین دورهٔ جشنوارهٔ فیلم آمریکایی دوویل (۲۰۱۱)
- هفتمین دورهٔ جشنوارهٔ فیلم رم - بخش اصلی (۲۰۱۲)
- پنجمین دوره جشنوارهٔ فیلم و موسیقی کاستندورف - رئیس هیئت داوران (۲۰۱۲)
- جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم پرتقال طلایی آنتالیا (۲۰۱۳)
- شصت و هفتمین دورهٔ جشنواره فیلم کن - بخش اصلی (۲۰۱۴)
- عضویت در آکادمی علوم و هنرهای سینما (از ۲۰۱۷)
- بيست و هشتمین دورهٔ جشنواره بین‌المللی فیلم‌های آسیایی وزول - رئیس هیئت داوران (۲۰۲۲)
- هفتاد و نهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز - بخش اصلی (۲۰۲۲)
کارنامه و جوایز
دیدگاه‌ها
داوری در جشنواره فیلم کن ۲۰۱۴
لیلا حاتمی به عنوان عضو هیئت داوران بخش اصلی شصت و هفتمین دوره جشنواره فیلم کن انتخاب شد. او در حالی در شصت و پنجمین دوره جشنواره کن ظاهر شد که در مراسم پایانی، جایزه بهترین فیلم این دوره کن را به ماتئو گارونه به خاطر فیلم واقعیت اهدا کرد. وی که با لباسی پوشیده در این جشنواره شرکت کرده بود، لباسش از سوی سایت اِل، که اخبار دنیای مد را پیگیری می‌کند، به عنوان یکی از ده پوشش برتر مراسم اختتامیه جشنواره کن انتخاب شد. اما معاونت اجتماعی فرماندهی نیروی انتظامی ضمن اعتراض به وضعیت سینما، در مراسمی به انتقاد از لیلا حاتمی پرداخت و اظهار داشت: «اینکه هنرپیشه زنی در جشنواره کن یا دیگر جشنواره‌ها با یک لباس بد و مستهجن و حجاب نامناسب ظاهر شود و با مرد نامحرم دست بدهد، الگو می‌شود و این رفتار کجای انقلابی است که ما انجام داده‌ایم؟» وی در ادامه اظهارات خود سینماگران ایرانی را به دلیل آنچه عدم اعتراض آن‌ها به نحوه پوشش لیلا حاتمی عنوان داشت، مورد انتقاد قرار داد. لیلا حاتمی در این جشنواره با ژیل ژاکوب دبیر و رئیس جشنواره دست داده و روبوسی کرد که انتشار تصویر و فیلم این عمل در فضای مجازی جنجال فراوانی ایجاد کرد.
واکنش‌ها
وزیر ارشاد وقت، علی جنتی، طی سخنرانی این عمل حاتمی را غیرقابل قبول و دفاع دانست. لاله افتخاری، عضو هیئت رئیسه کمیسیون فرهنگی مجلس اصولگرای نهم، نیز در اظهار نظری خواهان برخورد با مسئله شد. پس از بازتاب عمل حاتمی در رسانه‌های داخلی و خارجی ایران، ژیل ژاکوب، رئیس جشنواره کن، در صفحه توئیتر خود نسبت به این مسئله و واکنش مسئولان ایرانی نوشت: «این جنجال‌ها بی‌اساس است چون این مسئله در فرهنگ غرب کاملاً عادی است. این من بودم که برای بوسیدن خانم حاتمی پیش‌قدم شدم، در آن لحظه، او برای من نماینده سینمای ایران بود.»
ترجمه کتاب
- کاساوتیس، جان. شب اف‍ت‍ت‍اح. تهران: ن‍ی، ۱۳۸۱. شابک ۹۶۴-۳۱۲-۶۳۹-۰
- ک‍ان وای‍ل‍ر، دان‍ی‍ل. ش‍ش گ‍وگ‍ف‍تگ‍و با پ‍ی‍ک‍اس‍و، گ‍ف‍ت و گ‍و با پ‍ی‍ک‍اس‍و درب‍ارهٔ ت‍اب‍ل‍وی زنان ال‍ج‍زی‍ره. تهران: دیگر، ۱۳۸۲. شابک ۹۶۴-۷۱۸۸-۳۳-۱
- درایر، کارل تئودور. گ‍رت‍رود. با وی‍رای‍ش و م‍ق‍ال‍ه‌ای از ب‍اب‍ک اح‍م‍دی. تهران: نشر م‍رک‍ز، ۱۳۸۲. شابک ۹۶۴-۳۰۵-۶۹۸-۸
منابع
- «لیلا حاتمی». سوره سینما. دریافت‌شده در ۲۵ مهر ۱۳۸۶.
- فرخ‌زاد، پوران (۱۳۸۱)، کارنمای زنان کارای ایران (از دیروز تا امروز)، تهران: نشر قطره، شابک ۹۶۴-۳۴۱-۱۱۶-۸
پیوند به بیرون
- لیلا حاتمی در IMDb
- لیلا حاتمی در راتن تومیتوز
- لیلا حاتمی در متاکریتیک
- لیلا حاتمی در بانک جامع اطلاعات سينماى ايران