نیکی کریمی(Niki Karimi)

نیکی کریمی (زادهٔ ۱۹ آبان ۱۳۵۰) بازیگر و فیلم‌ساز ایرانی است. او یکی از تأثیرگذارترین هنرمندان سینما پس از انقلاب ۱۳۵۷ است که در فیلم‌های مهمی نقش‌آفرینی کرده و با کسب جوایز متعدد از جشنواره‌های گوناگون بین‌المللی از موفق‌ترین هنرمندان سینمای ایران از لحاظ تعداد جوایز جهانی نیز به‌شمار می‌رود.

نخستین نقش سینمایی کریمی در فیلم وسوسه (۱۳۶۸) بود. او سال بعد با ایفای نقش در فیلم پرفروش عروس (۱۳۶۹) برای نخستین بار نامزد دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن جشنواره فیلم فجر شد. کریمی برای بازی در سارا (۱۳۷۱) موفق به دریافت جایزه صدف نقره‌ای بهترین بازیگر زن از جشنواره بین‌المللی فیلم سن‌سباستین شد. او در بیست و یکمین دوره جشنواره فیلم فجر نیز برندهٔ سیمرغ بلورین بهترین بازیگر زن برای فیلم دیوانه‌ای از قفس پرید (۱۳۸۱) و واکنش پنجم (۱۳۸۱) شد. کریمی علاوه بر بازیگری، چندین فیلم از جمله شیفت شب (۱۳۹۳) و آتابای (۱۳۹۸) را کارگردانی کرده‌است.

کریمی در جشنواره‌های مختلف داخلی و بین‌المللی فیلم به عنوان داور حضور داشته‌است. وی در سال ۲۰۰۷ از داوران بخش فیلم کوتاه شصتمین جشنواره فیلم کن فرانسه بود. او در زمینه عکاسی و ترجمه کتاب نیز فعالیت داشته‌است. در سال ۲۰۱۷ کریمی در فهرست «۳۰ تن از زیباترین زنان جهان» از سوی وبگاه بازنت قرار گرفت.

زندگی و فعالیت هنری

نیکی کریمی در ۱۹ آبان ۱۳۵۰ در تهران زاده شد. وی اصالتاً تفرشی است. او از دوران دبستان بازی در گروه‌های کوچک تئاتر را آغاز کرد. نخستین نقش سینمایی‌اش را در سال ۱۳۶۸ در فیلم وسوسه به کارگردانی جمشید حیدری به دست آورد. اما نخستین حضور جدی‌اش را می‌توان در فیلم عروس به کارگردانی بهروز افخمی در سال ۱۳۶۹ دانست. نیکی کریمی و ابوالفضل پورعرب را نخستین ستارگان سینمای ایران پس از انقلاب می‌دانند. پس از آن، وی در دو فیلم مهم از داریوش مهرجویی به نام‌های سارا و پری بازی کرد. در سال ۱۳۷۱ بازی در فیلم سارا (اقتباسی از خانه عروسک اثر هنریک ایبسن) توانست برایش جایزه بهترین بازیگر زن جشنواره‌های سن سباستین و نانت را به ارمغان بیاورد. در همان سال برای تحصیل در رشته طراحی لباس به آمریکا رفت و تا زمان بازی در فیلم پری اثر داریوش مهرجویی به ایران بازنگشت. بازی کریمی در این فیلم که اقتباسی از کتاب فرنی و زویی اثر سلینجر بو، مورد توجه قرار گرفت و او برای بار سوم در جشنواره فیلم فجر نامزد سیمرغ بلورین شد.

پس از بازی در چند فیلم از کارگردانانی چون ابراهیم حاتمی‌کیا، بهروز افخمی و داریوش فرهنگ در سال ۱۳۷۷ در فیلم دو زن به کارگردانی تهمینه میلانی بازی کرد. نیکی کریمی با بازی در این فیلم، به بازیگر ثابت چند فیلم بعدی تهمینه میلانی تبدیل شد و این همکاری تا فیلم واکنش پنجم ادامه یافت. وی برای پنجمین بار برای فیلم دو زن نامزد دریافت سیمرغ بلورین جشنواره فیلم فجر شد اما برای واکنش پنجم توانست سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن را کسب کند. او همچنین جایزه بهترین بازیگر زن را به خاطر بازی در دو زن از جشنواره تائورمینا ایتالیا گرفت.

کریمی پس از اینکه دستیار کارگردانی عباس کیارستمی را در فیلم ای‌بی‌سی آفریقا بر عهده گرفت، در سال ۱۳۸۰ فیلم کوتاه مستندی با عنوان داشتن یا نداشتن ساخت که به موضوع زوج‌های نابارور مراجعه‌کننده به کلینیک رویان می‌پرداخت. این مستند برنده جایزه باران شد. در سال ۱۳۸۱ در دو فیلم دیوانه‌ای از قفس پرید به کارگردانی احمدرضا معتمدی و واکنش پنجم به کارگردانی تهمینه میلانی بازی کرد که به خاطر بازی در این دو فیلم جایزه سیمرغ بلورین جشنواره فجر را گرفت. وی برای نخستین بار در فیلم باج خور اثر فرزاد مؤتمن در یک نقش خاکستری بازی کرد.

در سال ۱۳۸۳ نخستین فیلم بلندش به نام یک شب را کارگردانی کرد. این فیلم به خاطر شرایط ممیزی در ایران اکران نشد ولی در جشنواره‌های معتبر خارجی درخشید از جمله در جشنواره فیلم کن مورد توجه قرار گرفت. نیکی کریمی فیلم بعدی خود به نام چند روز بعد را در سال ۱۳۸۵ و در شرایطی ساخت که هنوز تکلیف اکران یک شب در هاله‌ای از ابهام قرار داشت. او بازیگر فیلم دوم خود نیز بود ولی باز این فیلم هم به خاطر مسائل ممیزی در ایران هنوز اکران نشده‌است.

در سال ۱۳۸۶ کریمی به عنوان یکی از داوران بخش فیلم‌های کوتاه جشنواره کن انتخاب شد و در کنار دومینیک مال از فرانسه، دبورا نادلمن لاندیس از آمریکا و ژان ماری گوستاو لوکلوزیو از فرانسه، به داوری فیلم‌های این بخش از جشنواره پرداخت.

سومین فیلم نیکی کریمی با نام سوت پایان در سال ۱۳۸۹ خورشیدی ساخته شد. این فیلم در جشنواره‌های جهانی موفق ظاهر شد و در جشنواره‌های بوسان کره جنوبی، دوربان آفریقای جنوبی، وزول فرانسه، سیدنی، دبی، کلکته، چنای هند، مانهایم آلمان، پراگ جمهوری چک به نمایش درآمد. این فیلم توانست جایزه اصلی جشنواره‌مان‌هایم آلمان و سه جایزه از جشنواره وزول فرانسه کسب کند.

وی در تله تئاتر خرده‌جنایت‌های زناشوهری برای نخستین بار در یک کار تلویزیونی حاضر شد.

در دومین مراسم تجلیل از سینماگران سلامت‌محور که فروردین ۱۳۹۱ در خانه سلامت شهرداری منطقه ۷ تهران برگزار شد ضمن نمایش فیلم مستند داشتن یا نداشتن، از نیکی کریمی برای ساخت فیلمی با رویکردی هنری و اجتماعی دربارهٔ یکی از حوزه‌های مهم سلامت شهروندان، قدردانی شد. همچنین در این مراسم از کتاب گزارش عملکرد سینما سلامت توسط نیکی کریمی رونمایی شد.

در دومین جشنواره فیلم‌های فارسی‌زبان سیدنی که در شهریور ۱۳۹۲ برگزار شد از نیکی کریمی تقدیر شد. در این مراسم فیلم‌های چند روز بعد، سوت پایان و یک شب از ساخته‌های نیکی کریمی به نمایش درآمدند.

در بیستمین جشنواره بین‌المللی فیلم کلکته که در آبان ۱۳۹۳ در کلکته هند برگزار شد کریمی داوری بخش بین‌الملل این جشنواره را بر عهده داشت. در مراسم بزرگداشتی که برای وی برگزار شد تعدادی از فیلم‌های منتخب نیکی کریمی اکران شدند. در سال ۱۳۹۳ وی برای کارگردانی فیلم شیفت شب، و بازی در فیلم‌های مرگ ماهی و چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت جایزه ویژه هیئت داوران سی و سومین جشنواره فیلم فجر را دریافت کرد.

در سال ۱۳۹۸ او با فیلم آتابای پنجمین اثری که در مقام کارگردان در آن حضور داشت به سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر آمد. این فیلم مورد تحسین بسیاری از منتقدان و مخاطبان قرار گرفت و علی‌رغم نظر مثبت منتقدان، این فیلم از جشنواره فجر جایزه‌ای دریافت نکرد و تنها در چند رشته از جمله بهترین فیلم و بهترین کارگردانی نامزد شد.

عکاسی

نیکی کریمی همچنین در زمینه عکاسی نیز فعالیت دارد. وی تاکنون چندین نمایشگاه عکس از کارهای خود برگزار کرده‌است. وی تاکنون سبک‌های مختلف عکاسی همچون پرتره و… را تجربه کرده ولی عکاسی از طبیعت در آثار او چشمگیرتر است.

زندگی شخصی

اعضای خانواده نیکی کریمی در انگلستان زندگی می‌کنند و او بین تهران و لندن در رفت‌وآمد است.

کریمی در اواخر آذر ۱۴۰۱ به دنبال اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران در یک پست اینستاگرامی نوشت: «در این چند ماه خفقان و ارعاب نگو و ننویس و تلفن‌هاى ناشناس گلویم از فریادهاى نزده، خواب‌هایم پر از بغض و اشک و ابهام از این برزخى ست که در آن تقلا مى‌کنیم» و «فعلا نمى‌شود، من نمى‌توانم … تمام کارهایم را کنسل کرده‌ام‌، قرادادهایم را فسخ کرده‌ام، چه براى بازى، چه براى ساخت».

فیلم‌شناسی

داوری

بیست و یکمین جشنواره فیلم ترایبکا ،آمریکا (۲۰۲۲)
یازدهمین جشنواره فیلم «جنایت و مکافات» استانبول (رئیس هیئت داوران)، ترکیه (۲۰۲۱)
پنجاه و هفتمین جشنواره فیلم پرتقال طلایی آنتالیا، ترکیه (۲۰۲۱)
دومین جشنواره بین‌المللی عکاسی «نگاه آبی»، تهران (۱۳۹۷)
سی و پنجمین جشنواره بین‌المللی فیلم استانبول، ترکیه (۱۳۹۵)
سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر، بخش سودای سیمرغ، تهران (۱۳۹۴)
نخستین جشنواره سراسری فیلم کوتاه موج، کیش (۱۳۹۴)
شصتمین جشنواره فیلم «وایادولید» (سمینسی)، اسپانیا (۲۰۱۵)
نوزدهمین جشنواره فیلم شب‌های سیاه تالین (رئیس هیئت داوران)، استونی (۲۰۱۵)
دهمین دوره جشنواره فیلم باتومی، گرجستان (۲۰۱۵)
پنجمین جشنواره فیلم شهر، تهران (۱۳۹۴)
بخش بین‌الملل سی‌وسومین جشنواره فیلم فجر، تهران (۱۳۹۴)
بیستمین جشنواره فیلم کلکته، هند (۲۰۱۴)
چهارمین جشنواره فیلم پروین اعتصامی، تهران (۱۳۹۳)
پنجمین جشنواره فیلم ادینبورگ (رئیس هیئت داوران)، ادینبرو، اسکاتلند (۲۰۱۴)
دوازدهمین جشنواره فیلم پونا، هند (۲۰۱۴)
بیست و هفتمین جشنواره بین‌المللی فیلم کودکان و نوجوانان، اصفهان (۱۳۹۲)
بیستمین جشنواره فیلم پراگ، جمهوری چک (۲۰۱۳)
ششمین جشنواره فیلم ابوظبی (۲۰۱۲)
دهمین دوره جشن تصویر سال، تهران (۱۳۹۱)
چهل و هشتمین جشنواره فیلم پرتقال طلایی آنتالیا، ترکیه (۲۰۱۱)
چهارمین جشنواره فیلم شهر، تهران (۱۳۹۰)
چهل و چهارمین جشنواره فیلم کارلووی واری، جمهوری چک (۲۰۰۹)
چهارمین دوره جایزه ادبی والس (۱۳۸۷)
پنجمین جشنواره فیلم دبی (۲۰۰۸)
سی و نهمین جشنواره فیلم هند، گوا (۲۰۰۸)
چهاردهمین دوره جشنواره فیلم‌های آسیایی در وزول، فرانسه (۲۰۰۸)
بخش فیلم کوتاه شصتمین جشنواره فیلم کن، فرانسه (۲۰۰۷)
پنجاه و هفتمین دوره جشنواره فیلم برلین (۲۰۰۷)
بیست و هشتمین جشنواره بین‌المللی فیلم دوربان، آفریقای جنوبی (۲۰۰۷)
هفتمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کوتاه ازمیر، ترکیه (۲۰۰۶)
سومین جشنواره بین‌المللی فیلم ریکیاویک (رئیس هیئت داوران)، ایسلند (۲۰۰۶)
پنجاه و هشتمین جشنواره فیلم لوکارنو، سوئیس (۲۰۰۶)
جشنواره فیلم دهلی، هند (۲۰۰۶)
جشنواره بین‌المللی فیلم دمشق (۲۰۰۴)
جشنواره فیلم رن، فرانسه (۲۰۰۳)
نخستین جشنواره بین‌المللی فیلم نفت (۱۳۸۲)
چهل و سومین جشنواره بین‌المللی فیلم تسالونیکی، یونان (۲۰۰۲)

کتاب‌شناسی (ترجمه)

عشق زمان غم (بر اساس ۱۰ داستان کوتاه از حنیف قریشی) [مجوز نشر آن صادر نشده‌است]
مجموعه اشعار یکصد شاعر زن چینی
نور ماه بر درختان کاج (ذن هایکو، اثر جاناتان کلمنتس)، ۱۳۸۵
نزدیکی (رمان، اثر حنیف قریشی)، ۱۳۸۴
بار دیگر، تولدی دیگر (اشعار برگزیده فروغ فرخزاد همراه با برگردان اشعار به انگلیسی و لوح فشرده محتوای دکلمه اشعار توسط نیکی کریمی)، ۱۳۸۳
آوازهایی که مادرم به من آموخت (زندگی‌نامه مارلون براندو اثر رابرت لینزی)، ۱۳۸۰

جوایز و افتخارات

خارجی

نامزد دریافت جایزه هیئت داوران از جشنواره بین‌المللی فیلم صوفیه برای کارگردانی فیلم آتابای (بلغارستان،۲۰۲۲)
نامزد دریافت جایزه بهترین فیلم‌ساز زن از جشنواره بین‌المللی فیلم داکا برای کارگردانی فیلم آتابای (هندوستان،۲۰۲۲)
نامزد دریافت جایزه بهترین فیلم تماشاگران از جشنواره فیلم کمبریج برای کارگردانی فیلم آتابای (انگلستان،۲۰۲۱)
برنده جایزه بهترین بازیگر زن از جشنواره فیلم‌های ایرانی تورنتو برای بازی در فیلم آذر (کانادا، ۲۰۱۷)
برنده تندیس کلوزآپ طلایی و لوح تقدیر جشنواره فیلم شید برای بازی در فیلم آذر (آمریکا، ۲۰۱۷)
برنده تندیس کلوزآپ طلایی و لوح تقدیر جشنواره فیلم شید برای تهیه‌کنندگی فیلم آذر (آمریکا، ۲۰۱۷)
برنده جایزه بهترین بازیگر زن از جشنواره براتیسلاوا برای بازی در فیلم چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت (اسلواکی، ۲۰۱۵)
برنده جایزه بهترین فیلم از جشنواره بین‌المللی فیلم مانهایم-هایدلبرگ برای کارگردانی فیلم سوت پایان (آلمان، ۲۰۱۲)
برنده جایزه امیل گوئیمت از جشنواره بین المللی فیلم‌های آسیایی وزول برای کارگردانی فیلم سوت پایان (فرانسه، ۲۰۱۲)
برنده جایزه اینالکو داوران از جشنواره بین المللی فیلم‌های آسیایی وزول برای کارگردانی فیلم سوت پایان (فرانسه، ۲۰۱۲)
برنده جایزه دبیرستان از جشنواره بین المللی فیلم‌های آسیایی وزول برای کارگردانی فیلم سوت پایان (فرانسه، ۲۰۱۲)
نامزد دریافت جایزه چرخ طلایی از جشنواره بین المللی فیلم‌های آسیایی وزول برای کارگردانی فیلم سوت پایان (فرانسه، ۲۰۱۲)
نامزد دریافت جایزه بهترین فیلم در جشنواره بین‌المللی فیلم دوبی برای کارگردانی فیلم سوت پایان (امارات، ۲۰۱۱)
نامزد دریافت جایزه استعدادهای جدید از جشنواره فیلم‌های آسیایی هنگ کنگ برای کارگردانی فیلم چند روز بعد (هنگ کنگ، ۲۰۰۷)
نامزد دریافت جایزه بزرگ در جشنواره بین‌المللی فیلم فریبورگ برای کارگردانی فیلم چند روز بعد (سوئیس، ۲۰۰۷)
برنده جایزه بهترین فیلم‌نامه از جشنواره بین‌المللی فیلم روتردام برای نویسندگی فیلم چند روز بعد (هلند، ۲۰۰۵)
برنده جایزه عصای سفید از جشنواره فیلم تورین برای کارگردانی فیلم یک شب (ایتالیا، ۲۰۰۵)
نامزد دریافت جایزه الکساندر طلایی از جشنواره بین‌المللی فیلم تسالونیکی برای کارگردانی فیلم یک شب (یونان، ۲۰۰۵)
نامزد دریافت جایزه دوربین طلایی از جشنواره فیلم کن برای کارگردانی فیلم یک شب (فرانسه، ۲۰۰۵)
برنده جایزه بهترین بازیگر زن از جشنواره فیلم قاهره برای بازی در فیلم نیمه پنهان (مصر، ۲۰۰۱)
برنده جایزه بهترین بازیگر زن از جشنواره فیلم تائورمینا برای بازی در فیلم دو زن (ایتالیا، ۱۹۹۹)
برنده جایزه مونگولفیه نقره‌ای بهترین بازیگر زن از یازدهمین جشنواره سه قاره نانت برای بازی در فیلم سارا (فرانسه، ۱۹۹۳)
برنده جایزه صدف نقره‌ای بهترین بازیگر زن از چهل و یکمین جشنواره فیلم سن سباستین برای بازی در فیلم سارا (اسپانیا، ۱۹۹۳)

داخلی

جشنواره فیلم فجر

نامزد دریافت سیمرغ بلورین بهترین فیلم برای فیلم آتابای، سی و هشتمین دوره جشنواره فیلم فجر - (۱۳۹۸)
نامزد دریافت سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی برای فیلم آتابای، سی و هشتمین دوره جشنواره فیلم فجر - (۱۳۹۸)
برنده دیپلم افتخار «جایزه ویژه هیئت داوران» در بخش سودای سیمرغ برای مجموعه بازی‌های وی (فیلم‌های مرگ ماهی وچهارشنبه ۱۹ اردیبهشت) و کارگردانی فیلم شیفت شب، سی و سومین دوره جشنواره فیلم فجر - (۱۳۹۳)
نامزد دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن برای فیلم من همسرش هستم، سی‌امین دوره جشنواره فیلم فجر - (۱۳۹۰)
برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر زن برای فیلم دیوانه‌ای از قفس پرید و واکنش پنجم، بیست و یکمین دوره جشنواره فیلم فجر - (۱۳۸۱)
برنده دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش اول زن برای فیلم دو زن، هفدهمین دوره جشنواره فیلم فجر - (۱۳۷۷)
نامزد دریافت سیمرغ بهترین بازیگر نقش اول زن برای فیلم دو زن، هفدهمین دوره جشنواره فیلم فجر - (۱۳۷۷)
نامزد دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن برای فیلم روانی، شانزدهمین دوره جشنواره فیلم فجر - (۱۳۷۶)
نامزد دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن برای فیلم پری، سیزدهمین دوره جشنواره فیلم فجر - (۱۳۷۳)
نامزد دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن برای فیلم سارا، یازدهمین دوره جشنواره فیلم فجر - (۱۳۷۱)
نامزد دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن برای فیلم عروس، نهمین دوره جشنواره فیلم فجر - (۱۳۶۹)

جشن خانه سینما

نامزد دریافت تندیس زرین بهترین بازیگر نقش اول زن برای فیلم ستاره است، یازدهمین جشن خانه سینما - (۱۳۸۶)
نامزد دریافت تندیس زرین بهترین بازیگر نقش اول زن برای فیلم واکنش پنجم، هفتمین جشن خانه سینما - (۱۳۸۲)
نامزد دریافت تندیس زرین بهترین بازیگر نقش اول زن برای فیلم نیمه پنهان، پنجمین جشن خانه سینما - (۱۳۸۰)
نامزد دریافت تندیس زرین بهترین بازیگر نقش اول زن برای فیلم نسل سوخته، چهارمین جشن خانه سینما - (۱۳۷۹)
برنده تندیس زرین بهترین بازیگر نقش اول زن برای فیلم دو زن، سومین جشن خانه سینما - (۱۳۷۸)

جشن منتقدان و نویسندگان سینمای ایران

برنده جایزه بهترین فیلم برای فیلم آتابای، چهاردهمین جشن منتقدان و نویسندگان سینمایی ایران - (۱۴۰۱)
برنده جایزه بهترین کارگردانی برای فیلم آتابای، چهاردهمین جشن منتقدان و نویسندگان سینمای ایران - (۱۴۰۱)
نامزد دریافت جایزه بهترین بازیگر نقش اول زن برای فیلم چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت، نهمین جشن منتقدان و نویسندگان سینمای ایران- (۱۳۹۴)

جشن دنیای تصویر

نامزد دریافت تندیس حافظ بهترین بازیگر زن سینما برای فیلم چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت از شانزدهمین دوره جشن دنیای تصویر(۱۳۹۵)
نامزد دریافت تندیس حافظ بهترین بازیگر زن سینما برای فیلم دیوانه ای از قفس پرید از هفتمین دوره جشن دنیای تصویر(۱۳۸۲)
برنده تندیس حافظ بهترین بازیگر زن برای فیلم نیمه پنهان از پنجمین دوره جشن دنیای تصویر (۱۳۸۰)
برنده تندیس حافظ بهترین بازیگر زن برای فیلم دو زن از سومین دوره جشن دنیای تصویر (۱۳۷۸)
برنده تندیس حافظ بهترین بازیگر زن برای فیلم روانی از دومین دوره جشن دنیای تصویر (۱۳۷۶)

دیگر

برنده جایزه بهترین بازیگر زن برای بازی در فیلم زن دوم، نخستین جشنواره بین‌المللی فیلم کیش (۱۳۹۰)

پانویس

منابع

معرفی نیکی کریمی در ایران‌اکت
مصاحبه با البیان

پیوند به بیرون

نیکی کریمی در بانک جامع اطلاعات سينماى ايران
نیکی کریمی در IMDb
نیکی کریمی در فیس‌بوک
نیکی کریمی در اینستاگرام