پگاه آهنگرانی(Pegah Ahangarani)

پگاه آهنگرانی (زادهٔ ۲ مرداد ۱۳۶۳) بازیگر و مستندساز ایرانی است. او فرزند منیژه حکمت، از کارگردانان ایرانی، و جمشید آهنگرانی، کارگردان سینما است.

زندگی

پگاه آهنگرانی اولین بار در ۶ سالگی در فیلم گربهٔ آوازخوان (به کارگردانی کامبوزیا پرتوی) در سال ۱۳۶۹ جلوی دوربین بازی کرد. اما در دومین بازی کارنامهٔ هنری‌اش در ۱۵ سالگی بود که درخشید: بازی در نقش تداعی در فیلم دختری با کفش‌های کتانی نظرات مثبتی را برای او در پی داشت. تاجایی‌که جایزهٔ بهترین بازیگر زن را از جشنواره فیلم قاهره، جایزهٔ بهترین بازیگر از جشن دنیای تصویر، دیپلم افتخار از جشنواره بین‌المللی فیلم اجتماعی آبادان و جایزهٔ بهترین نقش‌آفرینی از جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان اصفهان را در سال ۱۳۷۸ به دست آورد.

او در اولین تجربه کارگردانی منیژه حکمت (مادرش) فیلم زندان زنان در سه نقش متفاوت بازی کرد. زندان زنان جایزهٔ بهترین فیلم و فیلم‌نامه را در دورهٔ ششم جشن خانهٔ سینما به‌دست آورد و در سال ۱۳۸۰ به همراه باران کوثری در مستند روزگار ما که دربارهٔ انتخابات ریاست‌جمهوری است، ایفای نقش می‌کند.

پگاه آهنگرانی در سال ۱۳۸۶ در فیلم آتش سبز بدون حضور بازیگر بدل در حین فیلمبرداری به‌علت سقوط، دچار سانحه و شکستگی مهره‌های کمر شد و تا مدت‌ها به‌علت این حادثه بستری بود. وی همچنین سابقهٔ بازی در فیلم پرهزینه و با مضمون تاریخیِ راه آبی ابریشم به کارگردانی محمد بزرگ‌نیا را نیز در کارنامهٔ بازیگری خود دارد. دو فیلم ورود آقایان ممنوع و مکس از جمله فیلم‌های با مضمون طنز و پرفروشی هستند که پگاه آهنگرانی در آن‌ها به ایفای نقش پرداخته‌است.

پگاه آهنگرانی در سال ۱۳۸۷ در بیست و هفتمین دورهٔ جشنواره بین‌المللی فیلم فجر نامزد نقش دوم زن برای فیلم زادبوم به کارگردانی ابوالحسن داوودی شد. او در فیلم‌های دیگری نظیر آقا یوسف، صداها، خواب زمستانی، سه زن و طبقه سوم نیز به ایفای نقش پرداخته‌است.

پگاه آهنگرانی مستندهایی نظیر سیب، تماشاخانه و محاکات غزاله علیزاده و ده‌نمکی‌ها را نیز کارگردانی کرده‌است. مستند تماشاخانه دربارهٔ تئاتر شهر است. او جایزه ویژه هیئت داوران جشنواره فیلم کوتاه اصفهان را برای کارگردانی فیلم مستند تماشاخانه در سال ۱۳۸۴ به‌دست آورد. وی در ساخت مستند محاکات غزاله علیزاده ضمن مصاحبه با نزدیکان این نویسنده، از جمله دخترش سلمی و دوستان مشهور او از جمله مسعود کیمیایی، محمد علی سپانلو و بهرام بیضایی تلاش کرده‌است از زوایای مختلف زندگی غزاله علیزاده نویسنده معروف را مورد بررسی قرار دهد. مستند ده‌نمکی‌ها نیز دربارهٔ مسعود ده‌نمکی کارگردان فیلم اخراجی‌ها و از رهبران سابق انصار حزب‌الله است و در برنامهٔ آپارات شبکه فارسی بی‌بی‌سی پخش شد. او همچنین در نمایش‌های تئاتر مانند منهای دو به کارگردانی داوود رشیدی و متولد ۱۳۶۱ به کارگردانی پیام دهکردی در سال ۱۳۸۹ به ایفای نقش پرداخته‌است. نمایش تئاتر متولد ۱۳۶۱ دارای مضمونی سیاسی بود و در اسفند سال ۱۳۸۹ به‌دلیل مخالفت ادارهٔ کل هنرهای نمایشی توقیف شد. وی همچنین به‌عنوان نوازندهٔ ساز ویلونسل سابقهٔ عضویت در گروه نوازندگان آثار حسین علیزاده و هوشنگ کامکار در ارکستر ملی را دارد. او همچنین به‌عنوان نویسندهٔ ستونی در روزنامه اعتماد فعالیت می‌کند.

او همچنین قرار است مستندی را با عنوان وقایع خانه سینما کارگردانی کند و در ۶۰ دقیقه از اتفاقاتی که طی سال‌های ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۲ برای این خانه و اهالی آن پیش آمده، سخن بگوید.

آهنگرانی در آذرماه ۱۳۹۲ در گفتگو با ایسنا از ساخت دو فیلم مستند خبر داد و اظهار داشت: «مشغول تصویربرداری مستندی به‌همراه درنا مدنی با موضوع هنروران سینما هستم. کسانی که از دههٔ ۱۳۴۰ به «ارباب جمشید» آمده‌اند و به‌خاطر علاقه‌شان به سینما در همان‌جا مانده‌اند.»

وی افزود: «این افراد، ضمن این‌که سرِ فیلم‌های مختلف می‌روند و هنروری می‌کنند، هر چند وقت یک بار فیلم داستانی می‌سازند و نقش‌هایی را که به آن علاقه دارند و فرصت بازی در آن را در سینما پیدا نمی‌کنند، در فیلمشان بازی می‌کنند.»

آهنگرانی فیلم دیگرش را مستندی دربارهٔ تاریخچهٔ محله‌های تهران عنوان کرد و به ایسنا گفت: «این کار فعلاً در مرحلهٔ تحقیق است و به‌صورت شخصی مشغول کار بر روی ۱۶ محله از تهران هستم و به حمام‌ها، امامزاده‌ها و سایر ویژگی‌های هر محله خواهم پرداخت.»

من سعی می‌کنم فراموش نکنم مستندی به کارگردانی و نویسندگی پگاه آهنگرانی است که به اعدام‌های دهه شصت ایران می‌پردازد و جهان از دیدگاه یک دختر هفت ساله با تعدادی عکس مخدوش شده و چند ویدئوی کهنه روایت می‌شود.

دستگیری‌های پگاه آهنگرانی

۱۹ تیرماه ۱۳۹۰

به‌دنبال دعوت دویچه وله، پگاه آهنگرانی قرار بود از ۱۳ تا ۲۱ تیرماه ۱۳۹۰ برای پوشش وبلاگیِ جام جهانی فوتبال زنان ۲۰۱۱ به آلمان برود که مقامات ایرانی از خروج او از کشور امتناع ورزیدند و در ۱۹ تیر ماه ۱۳۹۰ توسط پنج نفر از اعضای حفاظت اطلاعات نیروی انتظامی در منزل شخصی‌اش دستگیرشده و تحت بازجویی قرار گرفت. پس از چندی خبرگزاری تابناک به نقل از العربیه دستگیری و بازداشت این بازیگر را تأیید کرد. این در حالی است که برخی خبرگزاری‌ها این خبر را تکذیب کردند و به نقل از مادر پگاه آهنگرانی گفته‌اند که (پگاه آهنگرانی) به تازگی و برای ارائه برخی توضیحات احضار شد اما مشکل خاصی برای وی پیش نیامد.

پگاه آهنگرانی پیش از بازداشت، دربارهٔ تبعات دعوتش به آلمان به دویچه‌وله گفته بود: «یک روز قبل از سفر به آلمان، از طرف وزارت اطلاعات با من تماس گرفته شد و گفته شد که به فرودگاه نروم وگرنه در همان‌جا دستگیر خواهم شد.» به همین دلیل وی از سفر به آلمان منصرف شد.

پگاه آهنگرانی پیش از این در سال ۲۰۰۹، جشنواره فیلم برلین را برای دویچه وله در آلمان پوشش وبلاگی داده بود. روزنامه کیهان نیز در آستانه برگزاری جشنواره فیلم برلین خطاب به پگاه آهنگرانی نوشت: «مواظب باشید وقتی به آلمان می‌روید وطن‌فروشی نکنید.» وی پیش از این نیز در مردادماه سال ۱۳۸۸ و پس از اعتراضات به نتایج انتخابات ریاست جمهوری دور دهم برای ارائه برخی توضیحات به دادسرای انقلاب فراخوانده شده بود.

پگاه آهنگرانی همچنین عضو ستاد انتخاباتی میر حسین موسوی در انتخابات ریاست جمهوری دور دهم بود. گفته می‌شود از دیگر دلایل بازداشت پگاه آهنگرانی، ساخت مستندی دربارهٔ مسعود ده نمکی کارگردان فیلم اخراجی‌ها و از رهبران سابق انصار حزب‌الله می‌باشد، این مستند در برنامه آپارات شبکه فارسی بی‌بی‌سی پخش شد. پگاه آهنگرانی پیش از بازداشت گفته بود که به دلیل ساخت مستند ده نمکی‌ها توسط وزارت اطلاعات مورد بازخواست قرار گرفته‌است.

واکنش‌ها

پس از انتشار خبر دستگیری پگاه آهنگرانی موجی از اعتراض و انتقاد نسبت به بازداشت این بازیگر را در میان مردم دربرداشت. مردم با اعتراضات خود در سالن‌های برخی از سینماهای تهران نسبت به بازداشت این بازیگر اعتراض کردند. پس از اتمام فیلم‌ها در برخی از سالن‌های سینماهای تهران حاضران در سالن با تشویق‌های مستمر خود و فریاد زدن نام پگاه آهنگرانی، اعتراض شان را نسبت به دستگیری پگاه آهنگرانی اعلام داشتند و بدین طریق خواهان آزادی او شدند.

خانه سینمای ایران، انجمن بازیگران سینمای ایران، منیژه حکمت و همچنین حزب سوسیال دموکرات آلمان و حزب سبزهای آلمان و جمعی از فعالان سیاسی، هنرمندان و زندانیان سیاسی نظیر حسین زمان، مصطفی تاج‌زاده و فخرالسادات محتشمی‌پور نیز خواهان آزادی پگاه آهنگرانی شدند. هفته‌نامهٔ آلمانی اشپیگل نیز دربارهٔ بازداشت پگاه آهنگرانی می‌نویسد: طبق اطلاعات به‌دست‌آمده، پگاه آهنگرانی در زندان اوین به‌سر می‌برد.

علیرضا سجادپور معاونت سینمایی دولت نیز پس از مراجعه به زندان اوین دربارهٔ بازداشت پگاه آهنگرانی گفت: «مشکل پگاه آهنگرانی غیرسینمایی است و به هیچ عنوان به عرصهٔ سینما مربوط نمی‌شود. با این وجود تلاش اهالی سینما اعم از مجموعه معاونت سینمایی، اصناف سینمایی و به ویژه انجمن بازیگران، برای حل این مشکل در طول هفته گذشته ادامه داشت.»

آزادی از زندان

بعد از واکنش‌ها نسبت به بازداشت این بازیگر، محسنی اژه‌ای در نشست خبری هفتگی به‌عنوان سخنگوی قوه قضاییه در تاریخ ۳ مرداد ۱۳۹۰ پس از گذشت ۱۵ روز از بازداشت پگاه آهنگرانی، خبر از آزادی قریب‌الوقوع او را داد. وی همچنین مطرح نمود که پگاه آهنگرانی به درخواست یک نهاد امنیتی بازداشت شده‌است.

پس از اعلام خبر آزادی پگاه آهنگرانی جمعی از هنرمندان نظیر حبیب رضایی، رخشان بنی‌اعتماد، رسول صدر عاملی، جعفر پناهی، پرویز پرستویی، مهناز افشار، کامبوزیا پرتوی و منیژه حکمت در مقابل زندان اوین حاضر شده و تا نیمه شب ۳ مرداد ۱۳۹۰ در انتظار آزادی او بودند، اما پس از ساعت‌ها انتظار به آن‌ها اعلام شد که آزادی پگاه آهنگرانی منتفی است. پگاه آهنگرانی به همراه مهناز محمدی مستندساز، در تاریخ ۵ مرداد ۱۳۹۰ پس از ۱۷ روز حبس انفرادی در زندان اوین با سپردن وثیقه ۱۰۰ میلیون تومانی آزاد شد. همچنین مأموران با ممنوع‌کردن حضور خانوادهٔ پگاه آهنگرانی در برابر زندان، خودشان او را به خانه آوردند و به پگاه آهنگرانی و خانوادهٔ او اجازهٔ مصاحبه با رسانه‌ها را ندادند.

۶ آبان ۱۳۹۲ دستگیری مجدد

روز ششم آبان ۱۳۹۲ خبر رسید که پگاه آهنگرانی به «۱۸ ماه حبس تعزیری» محکوم شده‌است. منیژه حکمت مادر پگاه آهنگرانی، در گفتگویی با ایسنا، دربارهٔ مطالب منتشر شده پیرامون صدور حکم محکومیت پگاه آهنگرانی اظهار کرد: وی در دادگاه بدوی به ریاست قاضی «مقیسه» به ۱۸ ماه حبس تعزیری محکوم شده‌است. گفته می‌شود اتهامات پگاه آهنگرانی به شرکت در اعتراضات سال ۱۳۸۸ مربوط بوده‌است. وی توضیح داد: پگاه آهنگرانی قریب به سه سال است که از طرف دادسرای امنیت تهران ممنوع‌الخروج است و به‌رغم دعوت از سوی جشنواره‌های مختلف، موفق به حضور در آن‌ها نشده‌است. به‌عنوان مثال، فیلم دربند که این بازیگر برای بازی در آن موفق به دریافت سیمرغ بلورین جشنواره فیلم فجر شد، بدون وی در جشنواره شیکاگو، ایلینوی حضور یافت.

دیدگاه‌ها

آهنگرانی از جمله ۱۴۰ هنرمند ایرانی بود که با امضاء طوماری در مورخ ۲۲ خرداد ۱۳۹۲، همراه با سایر اصلاح‌طلبان و اعتدالگرایان، ضمن قدردانی انصراف عارف به نفع روحانی، از نامزدی حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۲ حمایت علنی کرد.

آهنگرانی خرداد ۱۴۰۱ پس از تهدید سینماگران امضاکننده بیانیه «تفنگت را زمین بگذار»، به امضاکنندگان این بیانیه پیوست. مسعود کیمیایی، هانیه توسلی، ترانه علیدوستی، نازنین فراهانی، مرضیه وفامهر، امین جعفری، مانی حقیقی، مسعود کرامتی، پوریا نوری و کیارش اسدی‌زاده از دیگر امضا کنندگان این بیانیه بودند. در همین ارتباط محمد رسول‌اف و مصطفی آل‌احمد هم به عنوان منتشر کنندگان بیانیه بازداشت شدند.

آثار

سینما

تئاتر

کارگردانی فیلم مستند

جوایز و افتخارات

جشنواره فیلم فجر

۱۳۷۸: دیپلم افتخار از جشنواره بین‌المللی فیلم اجتماعی آبادان ـ دوره دوم برای بازی در فیلم دختری با کفشهای کتانی (رسول صدرعاملی)
۱۳۷۸: جایزهٔ بهترین نقش‌آفرینی از جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان اصفهان برای بازی فیلم در فیلم دختری با کفشهای کتانی (رسول صدرعاملی)
۱۳۷۸: جایزهٔ بهترین بازیگر زن از جشنواره فیلم قاهره برای بازی فیلم در فیلم دختری با کفشهای کتانی (رسول صدرعاملی)
۱۳۷۸: تقدیرنامه برای بازی در فیلم دختری با کفشهای کتانی در جشنواره برلین.
۱۳۷۸: جایزهٔ بهترین بازیگر از جشن دنیای تصویر برای بازی در فیلم دختری با کفشهای کتانی.
۱۳۸۰: جایزهٔ بهترین بازیگر برای بازی در فیلم زندان زنان از جشنواره فیلم لوکارنو.
۱۳۸۴: جایزه ویژه هیئت داوران جشنواره فیلم کوتاه اصفهان برای کارگردانی فیلم مستند «تماشاخانه»

پگاه آهنگرانی در سال ۲۰۲۱ یک مستند کوتاه «من سعی می‌کنم فراموش نکنم» با موضوع واکنش جامعه ایران به اعدام‌های سال ۶۷ ساخت. این فیلم در جشنواره جهانی فیلم‌های مستند آمستردام (ایدفا) به نمایش درآمد.

۱۴۰۱: برنده جایزه بهترین بازیگر زن از جشنواره بین‌المللی فیلم مسکو برای فیلم «بدون قرار قبلی»

جستارهای وابسته

نقض حقوق هنرمندان در جمهوری اسلامی ایران

پانویس

منابع

«پگاه آهنگرانی». وبگاه ایران اکت. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ ژوئیه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱ مرداد ۱۳۸۶.
«پگاه آهنگرانی». وبگاه سوره. دریافت‌شده در ۱ مرداد ۱۳۸۶.
کریم نیکونظر (۱۸ آبان ۱۳۸۷)، «بهشت ممکن است منتظر بماند»، روزنامه کارگزاران، ج. سوم ش. ۶۳۳، ص. ۵ ویژه ادب و هنر
من از بازیگری خسته نشده‌ام
پگاه آهنگرانی در جشنواره فیلم برلین فوریه ۲۰۰۹ - در وبلاگ دویچه‌وله
«سانحه، پشت در سینما/ ۲۰ فیلمی که در سینمای ایران حادثه‌ساز شده‌اند».