- تولد شمسی: یکشنبه 15 بهمن 1312 (90 سال پیش)
- تولد میلادی: February 4, 1934
- دستهبندی: ماه بهمن
پوران(Pooran)
فرحدخت عباس خاقانی با نام مستعار پوران (۱۵ بهمن ۱۳۱۲ – ۱۲ مهر ۱۳۶۹) خواننده و بازیگر ایرانی بود.
نام خانوادگی
در مورد نام خانوادگی حقیقی پوران اختلافنظرهایی وجود دارد. در بعضی منابع طاقانی، و در برخی طالقانی ذکر شده. به نوشته مجله سپید و سیاه «نام خانوادگی پوران اینطور که خودش میگوید برایش کلی دردسر ایجاد کرده. زیرا عدهای او را پوران طاقانی معرفی میکنند و عدهای دیگر طالقانی که اصل ماجرا از این قرار است. پوران که نام خانوادگی او در اصل خاقانی است در شناسنامه او نقطه «خ» سیاه شده و کشیده میشود به طوری که به صورت «الف» و حرف «خ» تبدیل به «ط» میگردد که در نتیجه خاقانی طاقانی میشود. ولی از آنجایی که طاقانی معنایی ندارد، عدهای دیگر او را طالقانی معرفی میکنند، در حالی که نه طاقانی است نه طالقانی، بلکه خاقانی!»
نام خانوادگی وی بر روی سنگ مزار این هنرمند در امامزاده طاهر کرج نیز طاقانی ذکر شده است.
زندگی
پوران متولد ۱۵ بهمن ۱۳۱۲ در تهران، در دههٔ ۳۰ یکی از خوانندگان مشهور ایران بود و این شهرت را تا اواسط دههٔ ۵۰ حفظ کرد. او ابتدا با نام «بانوی ناشناس» و سپس «بانو شاپوری» (نام خانوادگی همسر اولش) و بعد از آن با نام مستعار «پوران» پا در وادی هنر گذاشت.
پوران پس از اینکه تحصیلات متوسطه را در دبیرستان اسدی تهران به اتمام رساند، وارد هنرستان عالی موسیقی شد و از شاگردان عباس شاپوری (آهنگساز) گردید و در سال ۱۳۳۰ کار خوانندگی را با نام بانوی ناشناس آغاز کرد و در سال ۱۳۳۱ وارد رادیو ایران شد. او با نام بانوی ناشناس در صفحهٔ گرامافون میخواند که پس از آشنایی و ازدواج با همسر اول خود نام خانوادگی او را بهعنوان نام مستعار خود برگزید.
پوران پس از ازدواجش با عباس شاپوری که ترانهساز بسیاری از آفرینشهای او بود، با نام بانو شاپوری شناخته شد و به فعالیت هنری خود ادامه داد. اما پس از جدایی از او، نام هنری پوران را برای خود برگزید. عباس شاپوری مدت هفت سال (از ۱۶ بهمن ۱۳۳۰ تا ۷ آبان ۱۳۳۷) پوران را تحت آموزش مستقیم خود قرار داد و حدود صد آهنگ برای وی ساخت و اجرا کرد.
پوران سپس به همسری حبیب روشنزاده (مفسر ورزشی تلویزیون) درآمد که این ازدواج دوم نیز منجر به طلاق شد. یک فرزند به نام شهریار شاپوری و دو فرزند به نامهای امید و آرزو روشنزاده از وی باقی ماندهاست. به گفته منابع خبری بعد از تاسیس سازمان اطلاعات و امنیت کشور و نشستن تیمور بختیار بر صندلی ساواک، دلباخته فرحدخت عباس طاقانی با نام مستعار پوران، خواننده مشهور عصر پهلوی و همسر عقدی عباس شاپوری، نوازنده ویولون و آهنگساز عامهپسند شد و پوران جذب قدرت، شهرت و ثروت بختیار شد و پس از حاشیه های بسیار از عباس شاپوری جدا شد.
پوران پس از مدتی توانست وارد برنامهٔ «گلها» شود، و فعالیتهای او بیشتر ترانهخوانی بود. او در سال ۱۳۳۹ وارد کار سینما شد و در چندین فیلم بازی کرد.
او سابقهٔ خوانندگی در برنامهٔ «گلها» (به عنوان مثال برنامههای شمارهٔ ۳۲۶ و ۳۵۰ هر دو در دستگاه ماهور و برنامهٔ شمارهٔ ۴۴۴ در دستگاه همایون و برنامهٔ شمارهٔ ۵۲۲ در آواز ابوعطا) را نیز به عنوان تصنیفخوان در کارنامهٔ خود دارد. او با برخی از خوانندهها از جمله ویگن، عارف، منوچهر سخایی و ایرج ترانههای دوصدایی اجرا کردهاست.
پوران بعد از انقلاب ۱۳۵۷ بههمراه فرزندانش به ایالات متحده آمریکا رفت و ساکن لس آنجلس شد و در غربت فعالیت هنری کمی همچون ضبط چند ویدئو برای آهنگهای مشهور قدیمیاش داشت و سرانجام در اواخر دههٔ ۶۰ شمسی به ایران بازگشت.
مرگ
پوران در اوایل سالهای دههٔ ۶۰ دچار بیماری سرطان سینه و ناراحتیهای کبدی شد. او در اواخر دههٔ ۶۰ به ایران بازگشتهبود و بر اثر بیماری در بیمارستان خاتمالانبیا در تهران بستری شد. در روزهای بستریشدنش در بیمارستان، همسر سابقش عباس شاپوری در کنارش حضور داشت. پوران ۱۲ مهر ۱۳۶۹ درگذشت و در امامزاده طاهر (کرج) به خاک سپردهشد.
نسب خویشاوندی
از خویشاوندان سرشناس پوران میتوان به عزت روحبخش (خاله)، مهین اسکویی (خواهر)، گیتی روحانی (خواهر)، انوشیروان روحانی (شوهرخواهر)، کارمن اسکویی (خواهرزاده) اشاره کرد.
پوران خواهرزادهٔ عزت روحبخش، دیگر خوانندهٔ ایرانی آن دوران است که بهوسیله او جذب آوازخوانی شد. همچنین پوران خواهر همسر انوشیروان روحانی، موسیقیدان و آهنگساز برجستهٔ ایرانی و خالهٔ رضا روحانی از موسیقیدانان و آهنگسازان ایرانی است.
بازخوانی آهنگهای پوران
پس از مرگ پوران بسیاری از ترانههای او در خارج یا داخل ایران بازخوانی شدند، شامل ترانهٔ همصدا با صدای معین در سال ۱۳۶۹، ترانهٔ گلی جان توسط سیاوش قمیشی در سال ۱۳۹۴، ترانهٔ خاطرهها با صدای لیلا فروهر که چهار آهنگ از پوران به نامهای ویرون بشی ای دل، وای چه بلایی ای دل، ای همصدای من، و جون منی با تنظیم منوچهر چشمآذر را شامل میشد. ترانهٔ «من چهکنم» با صدای شکیلا، ترانهٔ «من چهکنم» با صدای افسانه و ترانه نیلوفر با صدای مارتیک ترانه سفر کنم با صدای علیرضا افتخاری
آلبومها
ملا ممد جان
اشکم دونهدونه
گل اومد بهار اومد
تک آهنگها
آثار سینمایی
- ۱۳۳۹ اول هیکل ساختهٔ سیامک یاسمی ترانه«خزان هستی» و «عروسی میکنی» و «عشوه مکن»و«آشنا»و«زتو خواهم ای زیبا که ز در باز آیی»
- ۱۳۳۹ ستارگان میدرخشند ساختهٔ علی زرندی ترانه«دل من کو؟» و «یاد او» و «از خلوتم اي مه رفتي چرا ناگه» و «سوسو»
- ۱۳۴۰ عمو نوروز ساختهٔ سیامک یاسمی ترانه«دختر صحرا»و «بشنو همراز دل»و«ای که در پاکی چون شبنمی تو» و«تنهام»
- ۱۳۴۱ طلای سفید ساختهٔ جمشید شیبانی ترانه«همایون»
- ۱۳۴۱ گرگهای گرسنه ترانه «رها شدم»و«خرمن»و«پژمرده»
- ۱۳۴۱ لاله آتشین ساختهٔ علی محزون
- ۱۳۴۳ آقای قرن بیستم ترانه«آمد از سفر » و « امشب ز رخت» و«چنان شدم الهی » و«هر دم از سوز جدایی»
- ۱۳۴۲ اشکها و خندهها
- ۱۳۴۴ دنیای پول
- ۱۳۴۵ حاتم طائی
- ۱۳۴۵ گدایان تهران
- ۱۳۴۶ قهرمان شهر ما
- ۱۳۴۷ طوفان بر فراز پاترا (مشترک با لبنان)
- ۱۳۵۲ بیقرار ساختهٔ ایرج قادری در نقش پوران «لج ولجبازی»و « من چه کنم »
نگارخانه
جستارهای وابسته
- عباس شاپوری
منابع
- فرهنگ سینمای ایران نوشتهٔ جمال امید
پیوند به بیرون
- پوران در IMDb
- پوران در بانک جامع اطلاعات سينماى ايران
- پوران در اسپاتیفای
- موزیک ویدئوی اندوه در تلویزیون ملی ایران در یوتیوب