صادق نوجوکی(Sadegh Nojouki)

صادق نوجوکی (زادهٔ ۲۲ بهمن ۱۳۲۹) موسیقی‌دان، آهنگساز، تنظیم‌کننده و نوازندهٔ پیانوی موسیقی کلاسیک و پاپ ایرانی است. وی آهنگساز پیشگام و نوآور در استفاده از ارکستر زهی و پیانو در موسیقی پاپ ایران است. او هم‌اکنون مقیم لس‌آنجلس آمریکا است.

زندگی‌نامه

صادق نوجوکی در سال ۱۳۲۹ در تهران زاده شد. خانوادهٔ وی با موسیقی بیگانه نبودند. مادر او تار می‌نواخت و همچنین فعالیت‌های پسر دایی او سیروس آرمین (در نوازندگی سنتور) و پسرخالهٔ او هوشنگ مهاجری (در نوازندگی ویولن)، سبب جذب وی به موسیقی شد. وی در ابتدا فراگیری موسیقی را نزد محمد احمدزاده آغاز کرد و مدتی بعد، منوچهر جهانبگلو استاد او شد و به واسطهٔ این استاد موسیقی، با علی تجویدی آشنا شد و نکاتی را از وی فرا گرفت. او در سنین هفده-هجده‌سالگی در زمانی که به دبیرستان می‌رفت در گروه‌هایی که با همسالان خود تشکیل می‌داد، به‌عنوان نوازندهٔ کیبورد و آکاردئون فعالیت می‌کرد. خوانندگان گروه، سُلی، مرتضی برجسته و عباس وفایی (وفا) بودند. در این زمان او برای این گروه‌ها آهنگ‌هایی می‌ساخت که دو تای از آن‌ها با نام‌های «معما» و «خوب من» با صدای عباس وفایی پخش شدند. کارهای رسمی‌ای که از او معروف شدند و آغاز کار حرفه‌ای او نیز بودند، دو آهنگ با نام‌های «رودخونه‌ها» با صدای رامش و «سَرسپرده» با صدای ستار بودند.

صادق نوجوکی پس از سفر به آمریکا، دورهٔ آزاد موسیقی دانشگاه بین‌المللی سن دیگو را گذراند. وی چند موسیقی تبلیغاتی نیز برای شرکت‌های خارجی ساخته‌است و چون در زمینهٔ موسیقیِ متن از همان اوایل فعالیت حرفه‌ای خود (یعنی سال ۵۷) از ایران خارج شد، زمینهٔ مناسبی برای ارتباط وی با فیلم‌سازان خارجی مهیا نشد.

دیدگاه‌ها

وی دلیل متنوع بودن ساخته‌های خود را علاقه، صرف زمان، تفکر و احساس می‌داند. او دلیل دیگر تنوع آثار خود را متفاوت بودنِ تحصیلات خود از موسیقی و نیز تعامل با انسان‌های مختلف می‌داند. همچنین او استفاده از دانش ریاضی را در کار آهنگسازی خود مهم می‌داند. وی زمان لازم برای تولد یک اثر موسیقایی را یک ثانیه می‌داند.

همکاری با سایر هنرمندان

از خوانندگان سرشناسی که با صادق نوجوکی همکاری داشته‌اند می‌توان به شهره، هایده، مهستی، معین، ویگن، ستار، حمیرا، داریوش، لیلا فروهر، امید، مارتیک و مرتضی و گوگوش اشاره کرد. بیشترین همکاری وی با «شهره» بوده است. آثار درخشانی چون «شب شعر»، «کلاغ دُم‌سیاه»، «سوگُلی»، «یار نازنین»، «صدای پا»، «دل بی‌قرار»، «عرض کردم»، «غریبِ عاشق» و ... با صدای شهره از ساخته های صادق نوجوکی می‌باشد. از ترانه سرایان سرشناسی که با صادق نوجوکی همکاری کرده‌اند می‌توان به هدیه، مسعود فردمنش، بیژن سمندر، ایرج رزمجو، هما میرافشار و مینا جلالی اشاره کرد.

مجموعه خاطره ها

آثار قبل انقلاب وی بیشتر با تنظیم های منوچهر چشم آذر و ناصر چشم آذر و با صدای رامش، ستار، ابی و هایده منتشر می شد. اما بعد انقلاب، او به ساخت و تنظیم آلبوم هایی پرداخت که «خاطره ها» نام دارد و با صدای دو یا چند خواننده بودند. در این دوره (دهه ۶۰) ۹۰ درصد کار هایش را خودش تنظیم می کرد و به مرور خودش تنظیم کننده آثار خود شد. در اوایل دهه ۶۰ او با خوانندگانی نظیر هایده، حمیرا، مهستی، داریوش، ستار، معین همکاری میکرد و از همین خوانندگان هم دعوت میکرد تا در آلبوم خاطره ها همکاری داشته باشند. او بیشتر آثار دهه ۶۰ خود را با صدای هایده منتشر کرد ولی به دلیل فوت زود هنگام هایده (سال ۶۹) این همکاری قطع شد. هایده ۱۷ آهنگ از صادق نوجوکی در کارنامه هنری خود دارد که همگی آنها سبک ارکسترال را دارا می باشند. هایده در خاطره ۱ ، خاطره ۲ ، خاطره ۳ ، خاطره ۴ ، خاطره ۵ و خاطره ۶ با سایر خوانندگان ، آثار صادق را اجرا کردند.

همکاری با خواننده جدید

صادق نوجوکی، در آن دوره بیشترین همکاری را با هایده داشت، چون معتقد بود صدای هایده در آهنگ های نیمه سنتی و ارکسترال بیشتر به چشم می آید. ولی در سال ۶۸ او به کار های نیمه ارکسترال و شیش و هشتی روی آورد. او به دنبال صدایی بود که ملودی هایش را رنگ و لعاب خاصی ببخشد و با شادی صدایش، شنونده را مجذوب خود کند. صدای شهره، برگ برنده ای برای ملودی های او بود. اولین همکاری او با شهره، ترانه ای از بیژن سمندر به نام «کلاغ دم سیاه» بود که در سال ۶۸ منتشر گردید. این آهنگ به همراه دو آهنگ «شب شعر» و «یکی یکدونه»، از موفق ترین آهنگ های دهه ۶۰ بودند و در هر جشن یا عروسی، این آهنگ ها پخش می شدند. پس از دهه ۶۰ و در اوایل دهه ۷۰، همکاری را با شهره ادامه داد. حتی از او دعوت کرد که در دو آلبوم به نام «خاطره ۷» و «خاطره ۸» به همراه معین و مارتیک، آهنگ هایش را اجرا کند. صادق نوجوکی در آلبوم های «یکی یکدونه»، «صدای پا»، «هم نفس»، «خاطره ۷»، «مهمون» و «زن»، شهره را یاری کرد و بیشتره آهنگ های این آلبوم هارا خود او ساخته و تنظیم کرده است. به واسطه این آهنگ ها، شهره به محبوب ترین و معروف ترین خواننده زن، تبدیل شد. شهره ۱۸ آهنگ از صادق نوجوکی در کارنامه هنری خود دارد و این همکاری در سال ۷۵ با دو آهنگ «سوگُلی» و «عاشق زار» به پایان رسید.

همکاری با نوازندگان

از نوازندگان مطرحی که با او همکاری کرده‌اند می‌توان به آرمیک، بیژن مرتضوی، فرید فرجاد، اردشیر فرح، کاظم رزازان و علی توللی اشاره کرد. او از مجتبی میرزاده که از دوستان نزدیک وی نیز بود به‌عنوان نوآورترین نوازنده‌ای که در طول عمر خود دیده‌است یاد می‌کند.

سبک موسیقی

ساخته‌های صادق نوجوکی در اصل به دو بخش ارکسترال که ارکستر زهی ساز غالب آن است (مانند آثار با صدای هایده، داریوش، ستار و حمیرا) و نیمه‌ارکسترال که سینتی‌سایزر ساز غالب است (مانند آثار با صدای شهره، لیلا فروهر، مارتیک) تقسیم‌بندی می‌شوند. زهی‌هایی که صادق نوجوکی برای ارکسترهای زهیِ آرشه‌ای می‌نویسد و تنظیم می‌کند منحصربه‌فرد هستند و تنظیم‌های او بیش از آنکه به موسیقی خاورمیانه‌ای و عربی شباهت داشته باشند، به موسیقی اروپایی و همچنین آسیای شرقی شباهت دارند. او بر این باور است که مطالعهٔ آثار بزرگان اروپا نقش به‌سزایی در کیفیت آثار وی دارند. از صادق نوجوکی به‌عنوان «سکویی برای پرش ستارگان پاپ» یاد شده‌است.

آثار برگزیده

آلبوم‌های مطرحی که آهنگ‌سازی ترانهٔ‌های آلبوم با صادق نوجوکی بوده‌است:

آهنگ‌های دیگری که بر اساس آمارهای کمپانی‌های نشر موسیقی ایرانی در لس‌آنجلس در محبوبیت خوانندگانشان مؤثر واقع شده‌اند، نام خوانندگان به ترتیب حروف الفبا:

مسعود فردمنش، در مصاحبه‌ای تصویری بیان کرد: «با آمدن بیژن مرتضوی محبوبیت معین کاهش چشمگیری یافت. تا آنکه ترانه‌های نَنِه و سکه با آهنگسازی و تنظیم صادق نوجوکی با صدای معین اجرا شد و این دو ترانه به معین کمک بسیاری کردند. به‌طوری‌که هر کس به فروشگاه‌های کاست فروشی می‌آمد، می‌گفت: آلبوم ننهٔ معین رو دارید؟»

آثار به عنوان خواننده

بخشی از آثار او، آثاری هستند که خود او خوانندهٔ آن‌ها بوده‌است. از آن جمله، برخی ترانه‌هایی که در نوارهایی همچون «خاطره»، «کرشمه» و… منتشر شده‌است. آثار او به‌عنوان خواننده، مشتمل بر سه آلبوم نامهربون، عشق اول و صادق نوجوکی و دوستان است که از نمونه‌های موسیقی پاپ ایرانی به‌شمار می‌آیند.

جستارهای وابسته

• ترانه‌شناسی صادق نوجوکی
• ناصر چشم‌آذر
• منوچهر چشم‌آذر
• مجتبی میرزاده

پانویس

منابع

• نصیری فر، حبیب‌الله (۱۳۷۳). مردان موسیقی سنتی و نوین ایران. تهران: نشر نی.
• متن مصاحبه صادق نوجوکی در وبسایت همآواز