آندرانیک آساطوریان(Andranik Asatoorian)

آندرانیک آساطوریان مشهور به آندرانیک (آندو) (زادهٔ ۵ شهریور ۱۳۲۰ در همدان – درگذشتهٔ ۳ اسفند ۱۳۹۳ در لس آنجلس، کالیفرنیا)، آهنگساز، رهبر ارکستر و تنظیم‌کننده موسیقی پاپ ایرانی-ارمنی‌ بود.

زندگی‌نامه

آندرانیک با نام کامل آندرانیک آساطوریان در ۵ شهریور ۱۳۲۰ در همدان به دنیا آمد اما در شهر اهواز بزرگ شد و سپس به تهران نقل مکان نمود. او خودش می‌گوید:

«از ۹سالگی به موسیقی روی آوردم. در ۱۸سالگی به تهران رفتم تا در آنجا به تحصیلاتم در رشته موسیقی ادامه دهم. در تهران به هنرستان عالی موسیقی رفتم. اما وقتی خواستم نام‌نویسی کنم، به من گفته شد که به‌دلیل این‌که سنم بالاست، می‌بایست در نوبت شبانه ثبت‌نام کنم. من هم در شیفت شب نام‌نویسی کردم و از ساعت ۴ تا ۸ بعدازظهر به کلاس می‌رفتم و به این ترتیب تحصیلات موسیقی را در این هنرستان ادامه دادم. بعد از فعالیّتهای بسیار در موسیقی، وارد ارکستر پاپ رادیو تلویزیون شدم و رهبری آن را به مدّت دو سال به‌عهده گرفتم.»

وی در اوایل سال ۱۹۷۸ میلادی (سال ۱۳۵۶ شمسی) برای ادامه تحصیل به همراه خانواده به آمریکا مهاجرت نمود و در لس آنجلس، کالیفرنیا زندگی می‌کرد. پس از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ و روی کار آمدن جمهوری اسلامی، راه تبعید و مخالفت با حکومت وقت ایران را در پیش گرفت.

فعالیت‌ها

آندرانیک با بیش از ۵۰ سال کار هنری خالق بسیاری از آثار جاودان هنری است، او با بسیاری از خوانندگان مطرح پاپ ایران مانند سیاوش قمیشی، معین، ابی، داریوش، گوگوش و هایده همکاری داشت.

از جمله آثار او «افسانه هستی» (با شعر هما میرافشار و صدای هایده) تنظیم سه ترک از آلبوم حکایت بنام حکایت، شکایت و پرنده‌های قفسی و … از سیاوش قمیشی و «صحنه» (با شعر شهیار قنبری و صدای امیر) است. آندرانیک تنظیم قطعه تاریخی " کعبه " با صدای معین را نیز در کارنامه دارد. این هنرمند ایرانی-ارمنی، تعداد اندکی از آثارش را نیز خودش خوانده، یکی از این آثار «مادرم» نام دارد که در سالهای آغازین دهه ۱۹۸۰ در آمریکا خوانده شده‌است. آندرانیک در زمینه آهنگسازی و تنظیم، با سازمان مجاهدین خلق در فرانسه همکاری داشت.

آندرانیک ظاهری فوق‌العاده شاعرانه و خاطره انگیز و صمیمی داشت. معمولاً زیاد اهل گفتگو با رسانه‌ها نبود و در خلوت و تنهایی زندگی می‌کرد. در کنسرت معروف معین یکی از زیباترین اجراهای آندرانیک به عنوان رهبر ارکستر دیده شده‌است.

پیوستن به مجاهدین

از سال‌های میانی دهه ۱۹۹۰ آندرانیک از فعالیت در فضای موسیقی پاپ ایرانی در لس‌آنجلس تا حدی فاصله گرفت و در زمینه آهنگسازی و تنظیم، با سازمان مجاهدین خلق در فرانسه همکاری کرد. نام او در فهرست تنظیم کنندگان ارکستر در کنسرت‌های مرضیه دیده می‌شود؛ برنامه‌هایی که به نفع سازمان مجاهدین خلق ایران در اروپا و آمریکا به روی صحنه رفت. همکاری آندرانیک با مجاهدین کمی بعد رسماً از سوی این سازمان اعلام شد.

آندرانیک از اوایل دهه ۷۰ به همکاری با سازمان مجاهدین و شورای ملی مقاومت پرداخت و در سال ۱۳۷۷ به عضویت شورا درآمد. وی در برنامه‌های گوناگون این سازمان شرکت می‌جست و با خوانندگان مجاهدین همکاری نزدیکی را آغاز کرد. این موضوع در لس‌آنجلس باعث شد تا شماری از دوستان و همکاران آندرانیک از او فاصله بگیرند. او اما در تصمیم خود مصمم بود و تا همین اواخر سفرهای سالیانه خود به پاریس را برای پروژه‌های این سازمان انجام می‌داد.

او در آخرین پیام خود برای مجاهدین که روز ۲۱ بهمن سال ۱۳۹۳از بیمارستان فرستاد، نوشت:

«از محبت‌های شما در این دوران بیماری بی‌نهایت سپاسگزارم. منهم یک اشرفی هستم پرافتخارترین و زیباترین روزهای زندگی‌ام، روزهایی است که با شما بودم و برای شما سرودم و آهنگ ساختم. من در دریای محبت‌های شما، درد بیماری را بهتر تحمل می‌کنم و از همه همرزمان شورایی خواهران و برادران مجاهدم که در این دوران لحظه‌به‌لحظه با من هستند ممنونم…. من همواره به همه گفته‌ام که یک اشرفی مجاهد هستم و اشرفی مجاهد خواهم ماند».

آندرانیک و موسیقی پاپ در ایران

در ادامه موسیقی سنتی و به موازات موسیقی قدیمی در ایران که از محبوبیت فراوانی نزد مردم برخوردار بود، فرم دیگری از موسیقی پاپ ایرانی در دهه ۱۳۳۰ شکل گرفت. این موسیقی بسیار تحت تأثیر فضای موسیقی پاپ غربی بود و سازهای ایرانی هم در ارکسترهای آن به‌کار نمی‌رفت. در این کارها اگر شعر پارسی را از ترانه برمی‌داشتیم به راحتی می‌توانستیم یک شعر انگلیسی روی آن بگذاریم و کسی هم متوجه نمی‌شد کار ایرانی است و در ایران ساخته شده‌است.

این سبک در دهه ۱۳۵۰ به پشتوانه موج تازه‌ای از آهنگسازان و ترانه‌سرایان جوان دگرگون شد. شاید بتوانیم واروژان را اولین آهنگ ساز و تنظیم‌کننده و نخستین پیشکسوت سبک جدید در این دوران بشناسیم. بعد از واروژان آندرانیک، منوچهر چشم‌آذر و بابک افشار فعالیت‌های گسترده‌ای در این زمینه انجام دادند و آندرانیک آساطوریان در همین دوران با تنظیم ترانه «نمیاد» برگ جدیدی در صفحه موسیقی جدید در ایران باز کرد.

این ترانه که با شعر آرش سزاوار، آهنگ حسن شماعی زاده و صدای گوگوش توسط آندرانیک آساطوریان اجرا شد فصل تازه‌ای را در موسیقی پاپ در ایران گشود.

درگذشت

آندرانیک آساطوریان پس از یک دوره مبارزه با سرطان ریه سرانجام در روز یکشنبه تاریخ ۳ اسفند ۱۳۹۳، (۲۲ فوریهٔ ۲۰۱۵)، در سن ۷۳ سالگی در بیمارستانی در لس‌آنجلس درگذشت.

در ۱۰ اسفند ۱۳۹۳ نیز مراسمی در کلیسای فارست لاون لس آنجلس، کالیفرنیا به همین مناسبت برگزار گردید.

آلبوم استودیویی

L’argument شرکت ضبط موسیقی (valeur آونگ موزیک) در الگوی فراخوانده نیست

ترانه‌شناسی

در برخی از کاور (جلد) آلبومها از نام آندو که مخفف آندرانیک است، استفاده شده‌است.

آهنگسازی

تنظیم

جستارهای وابسته

• گل بارون زده

منابع